پاداش داشتن «تولّی و تبرّی» از ديدگاه قرآن

از ديدگاه قرآن پاداش کسانی که نسبت به دوستان خدا «تولّی» و نسبت به دشمنانش «تبرّی» دارند چیست؟

«دوستى با دوستان خدا و دشمنى با دشمنان او»، يكى از كليدهاى بهشت است. قرآن درباره پاداش آنان مي فرمايد: «آنها كسانى هستند كه خدا ايمان را بر صفحه قلوبشان رقم زده و با روحى از سوى خودش آنان را تقويت نموده و آنها را در باغ هايى از بهشت وارد مى كند كه نهرها از زير درختانش جارى است، هم خدا از آنها خشنود است و هم آنها از خدا خشنودند».

راویان شیعی با نام عمر!

در کتاب اصول کافی راویانی وجود دارند که اسم خود یا پدرانشان عمر است؛ چرا راویان و یاران امامان شیعه نام عمر را بر خود نهاده اند؟! آیا این مسأله دلالت ندارد که فرهنگ دشمنی با عمر بدعت و پدیده ای متأخر در بین شیعیان بوده است؟!

اولا: هیچ نامی مختص به هیچ شخصیت تاریخی نیست و بسیاری از صحابه و تابعین به نام خلفای سه گانه نامگذاری شده اند.
ثانیا: مخالفت اصحاب ائمه با شخصیت هایی چون «معاویه» و «یزید» امری بدیهی است؛ با این حال بعد از عاشورا شاهد نام گذاری فرزندان برخی از ایشان به این اسامی هستیم. آیا این نام گذاری ها نشانه محبّت است؟!
ثالثا: ستم هایی که بر اهل بیت(ع) روا شده جدی تر از آن است که به صرف این نام گذرای ها تحت الشعاع قرار گیرد و اختلافات اهل بیت با خلفا نه اختلافاتی قبیله اى که اختلافاتی عقیدتى و رفتارى بود.
رابعا: این نام گذاری ها انجام شده تا دستگاه ظلم بنى اميه و بنى عباس نتوانند به اين بهانه كه شیعیان با خلفاى سه‏ گانه معارض اند، عرصه را بر آنان سخت بگيرند و دست به قتل و غارت بزنند.

مفهوم تولّی و تبرّی

منظور از تولّی و تبرّی که به عنوان دو دستور اسلامی به ما آموخته اند چیست؟ و آیا این دو دستور را در دنیای امروز نیز می توان انجام داد؟

اصل«زندگى مسالمت آمیز» درصورتی امکان پذیر است که ظالم و استعمارگری در جامعه نباشد، اما با وجود این همه ظلم و استبداد در جهان امروز، دو اصل مهم«تولی» به معنی دوست داشتن دوستان خدا و حامیان عدالت، و«تبری» به معنی بیزاری از ستمگران و دشمنان خدا، اهمیت بسیاری دارد و باعث می شود طرفداران عدالت، علیه ستمگران متحد شوند و ظلم از جامعه ریشه کن شود.

تولی و تبری از منظر قرآن

حب فی الله و بغض فی الله از منظر آیات قرآن چه اهمیتی دارند؟

در آيات آغاز سوره ممتحنه می خوانیم: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد دشمن من و دشمن خود را دوست خويش قرار ندهيد، شما نسبت به آنها اظهار محبّت مى كنيد در حالى كه آنها نسبت به آنچه بر شما نازل شده است كفر مى ورزند، و رسول خدا(ص) و شما را به خاطر ايمان آوردن به پروردگارتان، از شهر و ديارتان بيرون مى كنند!». در آيه 28 سوره احزاب نیز آمده: «رسول خدا اسوه نيكويى بود براى آنها كه اميد به خدا و روز ستاخيز دارند، و خدا را بسيار ياد مى كنند».

تولی و تبری از منظر روایات

تولی و تبری از منظر روایات چه اهمیّتی دارند؟

رسول خدا(ص) فرمود: «محبّت مؤمن نسبت به مؤمن به خاطر خدا از بزرگترين شاخه هاى ايمان است؛ آگاه باشيد كسى كه به خاطر خدا دوست بدارد و به خاطر خدا دشمن بدارد، به خاطر خدا ببخشد و به خاطر خدا خود دارى از بخشش كند، او از برگزيدگان خداست!». امام باقر(ع) نیز فرمود: «اسلام بر پنج پايه بنا شده: بر نماز و زكات و حجّ و روزه و ولايت (رهبرى معصومين)، زراره مى گويد: عرض كردم: كداميك از اينها افضل است؟ فرمود: ولايت افضل است، زيرا كليد همه آنها است، و والى و رهبر الهى راهنما به سوى چهار اصل ديگر است».

تجلي «جاذبه» و «دافعه» در همه موجودات

تجلي «جاذبه» و «دافعه» در انسان چه تفاوتی با سایر موجودات عالم دارد؟

هر چيزي در عالم داراي دو بعد جذب و دفع است حتی جمادات و گياهان. در حيوانات اين دو به صورت «شهوت» و «غضب» در مي‏ آيد؛ اما در انسان از اين رقيقتر شده به صورت «محبّت» و «عداوت» جلوه مي كند و از اين بالاتر به صورت «ارادت» و «كراهت» در مي آيد و اگر خيلي رقيق و لطيف شود، به صورت «تولي» و «تبري» جلوه مي كند كه اين از ويژگيهاي خواص اولياي حق و مؤمنان الهي است. لذا مؤمن بايد داراي تولّي باشد و به محبت و عداوتي كه در وجودش هست روح بدهد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الامام علي (ع)

صوم النفس عن لذات الدنيا انفع الصيام

روزه نفس از لذتهاي دنيا سودمند ترين روزه است

ميزان الحکمة 6 / 396