علت تعدد گواهان در «قيامت»

علت تعدد گواهان در روز «قيامت» چيست؟

در قرآن، گواهان «روز قيامت» علاوه بر خدا، انبياء، فرشته هاى مقرّب، اعضاء و جوارح انسان و زمين نيز هستند. درست است كه گواهى پروردگار به تنهايي كافى است؛ چرا كه او «احسن الناظرين»، «احكم الحاكمين» و «عالم السرّ و الخفيّات» است؛ ولى چون هدف، تربيت انسان بوده و هر قدر گواهان و مراقبين اعمال انسان بيشتر باشند تأثير تربيتى قوى ترى دارند، تا اين حدّ، عدد گواهان را بالا مى برد، گواهانى كه از هر سو انسان را احاطه كرده و بر اعمال او كاملا واقفند. اگر كسى تنها به يكى از اين گواهان توجه داشته باشد مراقب اعمال خويش است تا چه رسد به اينكه مؤمن به وجود تمام اين گواهان گردد.

«زمین» از گواهان اعمال انسان در قيامت

گواهي «زمین» در روز قیامت در مورد اعمال انسان چگونه است؟

يكي از گواهان روز قيامت، «زمين» است. در روايت آمده: «منظور از خبر دادن زمين، اين است كه اعمال هر يك از بندگان خدا را اعم از مرد و زن كه روى زمين انجام داده اند خبر مى دهد، مى گويد: فلان شخص در فلان روز، فلان كار را انجام داد، اين است خبر دادن زمين». اين مطلب جاى تعجب نيست چرا كه روز قيامت، روز حيات واقعى است و حتى زمين نيز داراى نوعى حيات و شعور مي شود.

کیفیت گواهی «گواهان» در رستاخیز

«گواهان» در رستاخیز چگونه گواهی می دهند؟

گواهی اعضای بدن و زمین در صحنه رستاخیز، یک گواهی عملی و اثری است که دروغ در آن راه ندارد. همانند اعتراف متهم که وقتی عکس هایش از لحظه جنایت را می بیند و تمام راه های انکار را به روی خود بسته می بیند، زبان به اعتراف می گشاید. روح و جسم ما نیز بايگانى عجيبی از تمام اعمال و سخنان ماست. از سویی اعمال ما بازتابى در روح و جسم ما دارد؛ يك دروغ، يك خيانت و ... نقوش و خطوطی در روح و جسم ما ترسيم مى كند كه خواندن اين خطوط در دادگاه قیامت كاملاً آسان مى باشد.

علت گفتن «شهيد» به خداوند؟!

چرا به خداوند «شهيد» می گويند؟

وصف «شهيد» اگر به معني آگاهى توأم با حضور و شهود باشد از صفات ذات است و اگر به معنى شهادت دادن بر اعمال بندگان باشد از صفات فعل می باشد. اطلاق این وصف بر ذات پاك خداوند يا به خاطر حضور او در همه جا است، يا به جهت گواهى او بر تمامى اعمال بندگان. پيامى كه اين توصيف الهى دارد، حضور او در همه جا و گواهى او بر اعمال بندگان است؛ یعنی علاوه بر فرشتگان، كاتبان نامه اعمال، اعضاء بدن انسان و زمان و مكان، ذات پاك خداوند نيز شاهد و شهيد است، مسلّماً توجّه به اين حقيقت اثر عميقى در اصلاح اعمال و رفتار انسان دارد.

«شاهدان» انسان در روز قیامت

از ديدگاه امام علي(ع) «شاهدان» اعمال و کردار انسان در روز قیامت چه كساني هستند؟

امام علي(ع) مي فرمايد: «اى بندگان خدا بدانيد كه مراقبانى از خودتان بر شما گماشته شده و ديده بانانى از اعضاى پيكرتان، و نيز حسابدارانى راستگو كه مراقب شمايند كه اعمالتان و حتى شماره نفس هايتان را ثبت مى كنند، نه ظلمتِ شبِ تاريك، شما را از آنها پنهان مى دارد و نه درهاى محكم و فرو بسته!». آری علاوه بر اعضاى پيكر و پوست تن انسان، دو فرشته الهى هميشه با انسان هستند و اعمال و كردار او را ثبت و ضبط مى كنند. نتيجه آنكه اين گونه امور، انسان را به موضوع مراقبت، توجّه بيشترى مى دهد و عامل بازدارنده مؤثرى در برابر گناهان اوست.

«گواهان» دادگاه عدل الهی

«گواهان» روز قیامت چه کسانی هستند؟

از موضوعات مطرح در روز قيامت، موضوع «گواهان» و «شاهدان» است. علاوه بر ذات پاك خداوند كه به عنوان نخستين گواه معرفي شده مي توان به پيامبران نسبت به امت هاى خود، پيغمبر اسلام(ص) نسبت به ساير پيامبران، فرشتگان، سائق، شهيد و شهادت زمين نسبت به اعمال انسان اشاره كرد.

قرآن و معرفی شاهدان دادگاه قیامت

قرآن کریم چند نوع گواه براى دادگاه قیامت معرفى کرده است؟

از آیات قرآن استفاده مى شود که شش نوع گواه براى دادگاه قیامت وجود دارد: 1- «ذات پاک خداوند». 2-  پیامبران و اوصیاء.  3ـ زبان و دست و پا و چشم و گوش و پوست. 4ـ فرشتگان. 5ـ زمین. 6ـ زمان در حقیقت ایمان به چنین گواهانی کافی است که انسان در مسیر حق و عدالت و پاکی حرکت نماید..

چگونگی شهادت پیامبران(ع)، بر اعمال امتشان

گواهى پیامبران نسبت به اعمال امت خویش چگونه است؟

یک معنی گواهى پیامبران، گواهی اصطلاحی است که پیامبران هر قوم مثل اعضای بدن و فرشتگان و خداوند بر اعمال پیروانشان گواهی خواهند داد. و معنی دیگر، شهادت عملى است؛ یعنى: «اعمال یک فرد نمونه مقیاس سنجش براى اعمال سایرین»، می باشد. زیرا هر پیامبرى با صفات ممتازى که داشته مقیاس سنجش براى امت خویش محسوب مى شود. و از آنجا که پیامبر اسلام(ص) بزرگ ترین پیامبران الهى است، صفات و اعمال او مقیاس سنجش براى شخصیت تمام انبیاء خواهد شد.

شاهدان روز «قيامت»

«شاهدان» روز قيامت چه كساني هستند؟

خداوند در قرآن، درباره روز قیامت فرموده: «روزى كه گواهان در آن روز بر مى خيزند» بعضى از مفسّران آن را تنها اشاره به فرشتگان مراقب اعمال و برخى تنها اشاره به پيامبران دانسته اند؛ ولى ظاهر اين است كه «اشهاد» مفهوم وسيعى دارد و شامل فرشتگان الهى، پيامبران و مؤمنان مي شود. آری در قيامت، شاهدان بسياري اداى شهادت مى كنند کما اینکه در آيه ديگري مي فرمايد: «در آن روز، روح و فرشتگان در يك صف قيام مى كنند» روح، از فرشتگان مقرب الهى است و بالاتر از همه فرشتگان و حتى جبرئيل است و با انبيا و امامان معصوم همراه بوده است.

«گواهان انسان» در رستاخیز

قرآن کریم چه کسانی را به عنوان «گواهان انسان» در روز رستاخیز معرفی می نماید؟

در آيات قرآن، گواهان مختلفى براى رستاخیز ذكر شده که نخستین آنها ذات پاک خداوند است. از این رو قرآن می فرماید: «در هر حال كه باشى، ما گواه بر شما هستيم و هيچ امرى بر علم پروردگار مخفى نمى ماند، مگر اينكه در كتاب آشكار ثبت است». هم چنین پيامبران نيز از گواهان در قیامت اند: «از هر امتى گواهى خواهيم آورد و تو را گواه بر آنها قرار خواهيم داد». ضمن اینکه زبان و دست و پا و پوست بدن و زمین و فرشتگان همگی در دادگاه قیامت در زمره گواهان اعمال ما خواهند بود.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال على بن الحسين السجّاد عليه السّلام :

اَيُّما مُؤ مِنٍ دَمِعَتْ عَيْناهُ لِقَتْلِ الْحُسَيْنِ وَ مَنْ مَعَه حَتّى يَسيلَ عَلى خَدَّيْهِ بَوَّاءَهُ اللّهُ فىِ الْجَنَّةِ غُرَفاً.

هر مؤ منى که چشمانش براى کشته شدن حسين بن على عليه السّلام و همراهانش اشکبار شود و اشک بر صورتش جارى گردد، خداوند او را در غرفه هاى بهشتى جاى مى دهد.

ينابيع الموده ، ص 429