تصوّف 48 مطلب

«تفسير به رأى» در میان صوفیّه

فرقه «صوفیه» چگونه برای توجیه افکار عمومی خودشان دست به تفسیر به رأى قرآن می زدند؟

«تفسير به رأى» نزد متصوّفه يكى از شايع ترين كارهاست، آنان بسيارى از الفاظ را بدون هيچ قرينه اى بر معناى مجازى يا كنايى حمل مى كنند و گاهى آن چنان اين كنايات و مجازات از مفهوم لفظ دور است كه انسان را غرق در تعجّب مى كند. به عنوان مثال در تأویل آیه «يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُمْ» می گویند: موسی مى خواست آنها را از سرزمين بشر مادّى به نور روحانيّت بيرون كند. هم چنین در تأویل تهديد فرعون با جمله «وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ» مى گويند: شما را بر شاخه هاى تعلّقات و پيوندهاى دنيا و زر و زيور آن گرفتار مى سازم.

عوامل گرایش به «صوفی گری»

چه عواملی باعث گرایش به «صوفی گری» شده است؟

گرايش به «صوفی گرى» ريشه هاى تاريخى و اجتماعى مختلفى دارد از جمله: 1. خلفاى بنى عباس براى منحرف ساختن مردم از توجّه به اهل بيت(ع) به صوفيگرى دامن زدند تا كرامات اهل بيت(ع) را به وسيله مدّعيان تصوف كم رنگ سازند. 2. رسيدن به مقامات عرفانى صوفيگرى [به عكس رسيدن به مقامات علمى و فقهى] كار آسانى است. 3. تساهل و تسامح آنها در امور دين سبب گرايش افراد زیادی به آنان مى شود. 4. برداشت اشتباه و نابجا از رواياتى كه توصيه به ترك لذات کرده و ترك استفاده مشروع از مواهب الهى را نيكو شمرده است و ...

«حلول» و «اتحاد» از عقاید صوفيه؟!

ديدگاه صوفيه در مسأله «حلول» و «اتحاد» چیست؟

صوفيه اهل سنت گفته اند: خداوند با بدن عارفان يكى مى شود. عده ديگر گفته اند: خدا عين موجودات است و هر موجودى خدا است. بعضى از آنها مى گويند: كلمات آنها مردد ميان «حلول» و «اتحاد» است (منظور از حلول، نفوذ خداوند در اشياء است و منظور از اتحاد، وحدت ميان او و چيزى است). صوفيه ادعاهاي خود را با دلایل عقلی اثبات نمي كنند و غالباً راه خود را از راه عقل جدا کرده و به يك سلسله مسائل ذوقى و پندارى كه نامش را «راه دل» گذاشته اند پناه مى برند. مسلّماً آن كه منطق عقل را نپذيرد دچار اين سخنان ضد و نقيض مي شود.

پیدایش «صوفی گری»

«صوفی گری» از چه زمانی در میان مسلمانان ظهور پیدا کرد؟

از هزاران سال قبل در يونان و هندوستان افرادى معتقد بودند که با رياضت مى توان به كارهاى مهم و خارق العاده اى دست زد و يا به مقامات معنوى رسيد. هنگامى كه اسلام گسترش يافت اين افكار از كشورهاى ديگر به محيط اسلام نفوذ كرد و جمعى آن را با زهد اسلامى و پاره اى از تعليمات اسلام آميختند و افكار انحرافى و التقاطى ديگرى را برآن افزودند كه «صوفيگرى» نتيجه نهايى آن بود.

برخورد ائمه(ع) با «صوفی گری»

در نحوه برخورد ائمه(علیهم السلام) با «صوفی گری» چه گزارشاتی در تاریخ آمده است؟

ائمه(ع) شديداً صوفیه را سرزنش و توبيخ كرده و مردم را از آنان برحذر داشته اند. امام رضا(ع) در مورد آنها فرموده اند: «كسى كه نام صوفيه نزد او برده شود و آنها را با زبان و قلبش انكار نكند از ما نيست و كسى كه آنها را انكار كند، مانند كسى است كه همراه با رسول الله(ص) با كفّار جهاد می كند».

انحرافات «صوفیه»

چه انحرافاتی در «صوفیه» وجود دارد؟

«صوفیه» بدعتهای زیادی در دین ایجاد کرده اند که بخشی از آنها عبارت است از: 1. چون خود را اهل طريقت مى پندارند، اعتناى چندانى به مسائل شرعى ندارند. 2. گرفتار تفسير به رأى در كتاب و سنت اند. 3. «مرشد» خود را واجب الاطاعه شمرده و كرامات دروغين زيادى براى او قائلند. 5. بسيارى از آنها هر مذهبى را راهى به سوى خدا مى پندارند. 6. از مهمترين انحرافات آنها این است كه مجموعه موجودات عالم را يك چيز و خدا را عين آن مى دانند و بت پرستى را نيز نوعى خداپرستى به حساب مى آورند.

«مرشد» و «شیخ» و «قطب» در آیین اسلام

آیا اسلام، داشتن «مرشد» و «شیخ» و «قطب» و سرسپردگی و پیروی بی چون و چرا از آنها را تایید می کند؟

اهل سنت هيچ مرجعى جز قرآن و روايات پیامبر(ص) و عقل و اجماع ندارند. شیعیان نیز علاوه بر موارد بالا به مقتضاى حديث «ثقلين» پس از پيامبر(ص) ولايت مطلقه را براى اهل بيت(ع) قائلند و در دوران غیبت کبری طبق دستور ائمه در شریعت و طریقت، به فقها که نايبان عام امامند، رجوع می کنند. پس كسی نمى تواند به بهانه اينكه رجوع به علما در شريعت است، در طريقت به قطب رجوع نماید؛ زيرا شريعت و طريقت را همه بايد از معصومين(ع) دريافت دارند.

«تفسیر به رأی» در مسلک صوفیه

«تفسیر به رأی» در مسلک صوفیه چه جایگاهی دارد؟

يكى از بدعت هاى خطرناك صوفيان پيمودن راه تأويل و تفسير به رأى و بازى با الفاظ است. آنها مقيد به حد و حدود و الفاظ و معانى آنها نيستند، بسيار مى شود كلمات را با كوچكترين مناسبت بر يك سلسله معانى كه ميل دارند تطبيق مى كنند بى اينكه ابداً مراعات لغت و موازين سخن سنجى و قواعد ادبى را بنمايند.

نمونه ای از «ریاضت» های صوفیه

«ریاضت» هایی که در مسلک صوفیه متداول است تا چه میزان منطبق بر موازین عقل و شرع است؟

كارهاي نامعقولی از بعضى صوفيان به عنوان رياضت نقل شده كه عقل انسان را حيران مى كند؛ از جمله در شرح حال «شبلى» مى نويسند: «شبلى، سردابى داشت و آغوشى چوب با خود می برد و هرگاه دچار غفلت مى شد با آنها بر بدن خود می زد تا چوب می شکست و برای بی خوابی جهت عبادت نمک در چشم می کرد» یا ابوسعید شبها معلق در چاه تا طلوع، قرآن می خواند یا هفت سال خار بيابان و سرگز می خورد و عبادت می کرد. آيا در حالات هيچ يك از انبياء و اولياى خدا و اصحاب ائمه(ع) چنين حركات ناشايست و جنون آميزى ديده شده است؟!

علت مخالفت علمای شیعه با ترویج افکار و اشعار مولوی؟

علت مخالفت علمای شیعه با ترویج افکار و اشعار مولوی چیست؟

مولوی در اشعار خود تمثیلهای زیبایی به کار برده و بسیاری از علمای علم اخلاق از تمثیلهای او استفاده می کنند؛ اما بخاطر انحرافاتی که در برخی اشعار او وجود دارد علما با گرفتن بزرگداشت برای او مخالفت کرده اند. مولوی علاوه بر اخلاق متکبرانه صوفیانه خود، دربرابر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نیز اشعار سخیفی دارد و گاهی نیز به تمجید معاویه و شیطان می پردازد. همچنین عقایدی خلاف شرع و قرآن اتخاذ کرده که باعث می شود علما در مورد او احتیاط کنند و با برخی از افکار و اشعار او مخالفت ورزند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله(صلى الله عليه وآله)

ظُلمُ الأجِيرِ أجرَهُ مِن الکبائِر

کم دادن مزد مزدبَر (کارگر) از گناهان بزرگ است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 38