تناسخ 10 مطلب

عدم ارتباط «رجعت» با «تناسخ»

آيا اعتقاد به «رجعت» نشان از قبول داشتن مسئله «تناسخ» است كه باطل بودن آن به اثبات رسیده؟

«رجعت» غير از «تناسخ» است؛ چون تناسخ به معناي انتقال روح است در اين دنيا از بدني به بدن ديگر که مباين با بدن اول است و اين عمل تا پايان عمر دنيا ادامه دارد؛ اما رجعت در عصر و زمان خاصّي است و درباره برخي از مردگان اتّفاق مي افتد و روح آنها به جسم خودشان منتقل مي شود.

منظور از «تناسخ ارواح»

«تناسخ ارواح» به چه معنا است؟

منظور از «تناسخ ارواح» اين است كه روح انسانى پس از مرگ بلافاصله به بدن انسان ديگر يا حيوان يا گياه يا جمادى انتقال يابد؛ ولى معروف همان انتقال به بدن انسان ديگر يا حيوان است. تناسخ از نظر محققان فلاسفه و دانشمندان عقايد و كلام باطل است و دلايل گوناگونى بر بطلان آن در كتابهاى «فلسفه» و «كلام» بيان شده است.

زندگى هر روح فقط با یک بدن، نقدی دیگر بر تناسخ

چه دلیلی می توان بر بطلان نظریّه تناسخ اقامه کرد؟

علاوه بر آیات قرآن و منابع حدیثی، دلائل عقلى حکم  به بطلان تناسخ می کند. اولا: بازگشت روح یک انسان کامل به بدن جنین، یک سیر کاملاً تکرارى و غیر عاقلانه است. ثانیا: همانطور که دو جسم با یکدیگر شبیه نیستند، دو روح نیز نمى توانند با هم شبیه باشند. لذا هر جسم تنها شایسته روحى است که با آن پرورش یافته و هر روحى شایسته جسم خویش است. عقیده تناسخ، گویا همه این حقایق را فراموش کرده و چنین مى پندارد که «روح» مسافرى است که گاهى در این منزل و گاهى در آن منزل رحل اقامت مى افکند.

عدم فراموشى روح، دلیلی بر بطلان تناسخ

چه دلیلی می توان بر بطلان نظریّه تناسخ اقامه کرد؟

یکى از دلائل بطلان عقیده تناسخ، موضوع «فراموشى مطلق» خاطرات گذشته است. هیچ کسی را سراغ نداریم که به خاطر داشته باشد بار دیگرى به این جهان آمده و حوادث آن را دیده باشد در حالی که طبق آیات قرآن در رستاخیز که ارواح به بدن ها باز مى گردند، همه اعمال و کردار خود را به خاطر دارند و حتّى دوستان و دشمنان خود را اگر ببینند، مى شناسند. ثانیا، طرفداران این عقیده، زندگى جدید را براى «تنبّه» و «تکامل» و «کیفر» زندگى نخستین می دانند، در حالی که همه این مفاهیم، مشروط به یادآورى خاطرات پیشین است.

تناسخ از نظر قرآن

نظر قرآن در رابطه با تناسخ چیست؟

قرآن مجید که منبع اصلى معارف و فرهنگ اسلام است، در آیات متعدّدى، عقیده تناسخ را مردود مى شمارد، مانند؛ آیات 99 و 100 سوره مؤمنون، که صریحاً بازگشت به این زندگى براى جبران گذشته را، نفى مى نماید. آیه 28 سوره بقره و آیه 40 سوره روم، صریحاً مى گوید: پس از مرگ یک بار بیشتر زنده نخواهید شد و آن زنده شدن در رستاخیزاست. همچنین در سوره حج، آیه 66 و در سوره غافر، آیه 11 نیز به این معنا تصریح شده است.

نظریه تناسخ، زاییده جهل و نادانى

آیا نظریه تناسخ ارواح، پشتوانه علمی دارد یا زاییده جهل و نادانی است؟

عقیده تناسخ مانند بسیارى از خرافات دیگر، مولود جهل و ناتوانى انسان از تفسیر پدیده هاى طبیعى یا اجتماعى است. در گذشته، مردم، افراد ناقص الخلقه، فقیر و شکست خورده را دیده بودند؛ ولی از علل آن آگاه نبودند، لذا فوراً به سراغ «تناسخ ارواح» رفته، و مى گفتند: این افراد، در گذشته نیز به این جهان آمده اند و در زندگى سابق خود مرتکب خلافکاری هایى شده اند که براى جبران آنها باید این رنج ها را ببینند تا پاک شوند، و این عین عدالت است. در حالی که با پیشرفت علوم آن فرضیّه هاى خرافى باطل شده است.

معنای تناسخ

تناسخ به چه معناست؟

تناسخ که زادگاه آن، ادیان باستانى«هند» و «چین» بوده، مذهب کسانى است که معتقدند روح پس از جدائى از بدن به بدن حیوان یا انسان دیگرى مى رود تا خود را تکمیل نموده، , شایسته زندگى در میان ارواح عالى در عالم قدس گردد. هیچیک از فرق اسلامى به تناسخ معتقد نیستند، جز دسته کوچکى به نام«تناسخیّه» که امروزه تنها نامى از آنها باقى مانده؛ چراکه این عقیده با متون آیات قرآن مجید ابداً سازگار نیست.

انگیزه هاى اعتقاد به تناسخ

منشاء اعتقاد به تناسخ چیست؟

انگیزه اصلى اعتقاد بعضى از پیروان مذاهب باستانى به مسئله تناسخ و بازگشت روح، یکى از امور زیر بوده است:
انکار رستاخیز و جهان دیگر، توجیهى براى کودکان بیمار و معلول، عجز و ناتوانى از توجیه و تفسیر پیروزی ها و شکست هایى که به ظاهر علل روشنى براى آن دیده نمى شود، عوامل روانى و توجیه اعمال خشونت آمیز خود در انتقام جوئی ها.
 

سیر تکاملی جهان، دلیلی بر نقد تناسخ

چگونه از سیر تکاملی جهان به بطلان عقیده تناسخ پی می بریم؟

قانون هستی، موجودات این عالم را مدام از مرحله اى به مرحله کاملتر می برد و چیزى که هرگز در این قانون امکان پذیر نیست بازگشت به عقب و ارتجاع است. به قول فلاسفه؛ هر موجودى که از «قوّه» به «فعلیّت» برسد، دیگر به حال اوّل (قوّه) بازنخواهد گشت. عقیده به تناسخ، برخلاف این قانون مسلّم مى گوید: روح انسان از بدن جدا مى گردد، ولى بزودى به بدن دیگرى بازگشته، همان مراحل را از نو شروع مى کند و این یک ارتجاع روشن و یک عقب گرد به تمام معنى است که هیچ محقّقى نمى تواند آن را بپذیرد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الرضا عليه السلام :

«ان المحرم هو الشهر الذي کان اهل الجاهلية فيما مضي يحرمون فيه الظلم و القتال لحرمة فما عرفت هذه الامة حرمة شهرها و لا حرمة نبيها لقد قتلوا في هذا الشهر ذريته و سبوا نساءه‏»

امالى صدوق، ص 112