غيبت 63 مطلب

مجازات «عیب جویان» و «غیبت کنندگان»

از ديدگاه قرآن، «عیب جویان» و «غیبت کنندگان» چه عذابی دارند؟

«عیب جویي» و «غیبت» از گناهان كبيره است؛ زيرا آبرو و حيثيتِ افراد با ايمان را بر باد مى دهد و لذا «قرآن» وعده دوزخ به آنها داده و مى فرمايد: «واى بر هر عيبجوى غيبت كننده اى، همان كس كه اموالى را جمع آورى و شماره كرده، گمان مى كند اموالش او را جاودانه مى سازد، چنين نيست، بزودى در آتش خرد كننده پرتاب مى شود». به نظر مى رسد تمام كسانى كه ديگران را مسخره مي كنند و با نيشِ زبان و حركاتِ چشم و آبرو در پشت سر و پيشِ رو، در جستجوى پرده برداشتن از عيب افراد هستند تا حيثيتشان را بر باد دهند نيز مشمول اين آيه مي شوند.

«بهشت» در گرو نُه کار

قرآن در سوره «معارج» چه کارهایی را باعث بهشتی شدن انسان معرفی نموده است؟

«قرآن» در سوره «معارج» با برشمردن مجموعه صفات نه گانه: مداومت بر نماز، قرار دادن حقّ ثابتى در اموال براى محرومان، ايمان به روز جزا، ترس از عذاب پروردگار، حفظ دامان از بى عفتى، اداء امانت، وفاء به عهد، اداء شهادت به حقّ و محافظت بر آداب و شرايط و روح نماز، به صاحبانِ آنها وعده بهشت داده مي فرمايد: «اين گروه با عظمت، در باغ هاى بهشتى گرامى داشته مى شوند». تعبيرى كه هم واجد نعمت هاى مادى و هم روحانى است.

هشدار درباره «شوخی» های بی محتوی

امام علي(علیه السلام) در نامه 31 نهج البلاغه، درباره «شوخی» های بی محتوی چه هشداري داده است؟

امام علي(ع) درباره شوخی های بی محتوی می فرماید: «از گفتن سخنان خنده آور و بى محتوی بپرهيز»؛ زيرا اين گونه سخنان اُبُهّت انسان را ویران ساخته و غالباً همراه با غيبت و يا استهزاء دیگران است، بنابراين سبب نقص انسان در دنيا و آخرت می شود. البتّه اين سخن به معنی پرهیز از مزاحِ مشروع نیست؛ زيرا پیامبر(ص) و ائمه(ع) از اين گونه شوخى ها انجام می دادند. بنابراین شوخی در حد اعتدالش نيكوست و اگر از حد اعتدال بگذرد موجب وهن شخصيت انسان شده يا شخص را وارد گناهانى مى كند كه خشم خدا را برمى انگيزد.

پیامدهای حکومت «ظالمان»

پیشگوئی امام علي(ع) از وضع مردم در زمان حکومت «ظالمان» چگونه است؟

ایشان می فرماید: «در آن هنگام، فرزندان سبب خشم [پدران و مادران] مى شوند و باران، گرمى مى افزايد؛ فرومايگان همه جا را پر مى كنند و نيكانِ بزرگوار، كمياب مى شوند!، مردم آن زمان همچون گرگان؛ و سلاطين آنها همچون درندگان؛ و طبقه متوسّط، طعمه آنها؛ و مستمندان، همچون مردگان خواهند بود! در آن زمان، راستگويى از ميان مى رود و دروغ فراوان مى شود. مردم با زبان اظهار دوستى مى كنند، و با دل دشمنى. به گناه و آلودگى افتخار مى كنند و از عفّت و پاكدامنى در شگفتى فرو مى روند و اسلام همچون پوستينى وارونه پوشيده مى شود!».

مسئوليت هاي بزرگ «زبان»

«زبان» چه مسئوليت هاي بزرگي از نظر جسمي و معنوي به عهده دارد؟

زبان عضو کوچک و ظاهرا ساده ای از بدن است که هم از نظر جسمی و هم از نظر معنوی مسئولیت های بزرگی به عهده دارد. سخن گفتن و کمک به جویدن و بلعیدن غذا بخشی از وظایف ظاهری و جسمی زبان است؛ اما از نظر برنامه های معنوی و اخلاقی، بهترین عبادات مانند نماز، تلاوت قرآن و ... با زبان انجام می شود؛ این در حالی است که گناهان کبیره بسیاری با زبان انجام می گیرد و می توان گفت: زبان، خطرناک ترین وسیله برای گناه است؛ زیرا در هر شرایطی در اختیار انسان قرار دارد. به همين دليل نخستين گام در اصلاح خويش، اصلاح زبان است و پيمودن مراحل قرّب به خدا از مسير اصلاح زبان مى گذرد.

بازتاب گسترده «تجسّم اعمال» در روایات

«تجسّم اعمال» در روایات اسلامی چگونه مطرح و بازتاب داده شده است؟

در روايات شيعه و اهل سنت، مسئله «تجسّم اعمال» بازتاب گسترده اى دارد. از جمله در روايتي از پيامبر(ص) مي خوانيم: «اى قيس! تو همنيشنى خواهى داشت كه با تو دفن مى شود؛ در حالى كه او زنده است و تو با او دفن مى شوى در حالى كه تو مرده اى، اگر او گرامى باشد تو را گرامى مى دارد و اگر پست باشد تو را تسليم [بدبختى] مى كند. او فقط با تو محشور مى شود و تو نيز فقط با او و تنها از او سؤال مى شوى، پس آن را صالح قرار ده؛ چراكه اگر صالح باشد موجب آرامش تو است و اگر فاسد باشد مايه وحشت تو است و او، عمل تو است».

حکم «غيبت کودکان»

آیا «غیبت کودکان» هم حرام است؟

حق اين است كه «غیبت کودکان» حرام است و نبايد آن را مقيّد به مميّز كرد؛ چرا كه اگر كشف عيوب پنهانى كودك غير مميّز، سبب هتك حيثيت او در آينده و يا هتك حيثيت خانواده او مى شود، آن هم كار خلافى است. به تعبير ديگر اطفال مؤمنين از نظر جان، مال، عرض و آبرو، در حكم خود مؤمنان هستند.

حکم «غيبت» مردم یک شهر

آيا انتساب القاب و خصوصيت های خاص به افراد يک شهر «غيبت» محسوب می شود؟

«غيبت» چند صورت دارد؛ گاه، غیبت شخص معينی است كه مخاطب او را نمى شناسد، مثلا؛ در فلان شهر يك نفر شرب خمر می کرد، که در این مورد احكام غيبت جارى نيست. گاه غیبت جنبه عمومی دارد، مثلا به صورت شبهه محصوره بگويد: يكى از آن چهار نفر شرب خمر کردند، ظاهر ادلّه غيبت شامل چنين موردى مى شود و هتك احترام مؤمن نیز هست. در فرض دیگر، به تمام اهل يك شهر چيزى را نسبت دهد، بى شك در اينجا احكام غيبت و يا هتك احترام مؤمنين جارى مى باشد. مگر قرینه ای بیاورد که منظورش همه افراد نبوده و یا آن اوصاف نزد همگان آشکار باشد.

وجوب دفاع از غيبت شونده؟!

آيا هنگامی که افراد باایمان مورد غیبت قرار می گیرند، دفاع از آنها واجب است؟

رواياتی که در زمینه دفاع از فرد با ایمان به هنگام غیبت از او، وارد شده دو دسته اند که بعضی دلالت بر وجوب دفاع و بعضی دلالت بر مستحب مؤکد بودن آن دارند. لذا به هر حال خواه دفاع در برابر غيبت برادر مسلمان واجب باشد و خواه مستحب مؤكّد، يكى از وظايف حسّاس اسلامى است. و اگر جنبه نهى از منكر به خود بگيرد به يقين واجب می شود. از اینرو فقهای بزرگی مانند «شیخ انصاری(ره)» این دفاع را واجب دانسته اند.

واکنش صحیح در مقابل ظلم و ستم ديگران

امام علي(علیه السلام) واکنش صحیح در مقابل ظلم و ستم ديگران را چه می داند؟

ایشان در این باره می فرماید: «نبايد ظلم كسى كه بر تو ستم روا مى دارد بر تو گران آيد». آری نباید هنگامى كه ستمى بر انسان مى شود و او توانايي برطرف كردن ظلم را ندارد گرفتار يأس و نااميدى و بدبينى شود و زبان به نفرين و آه و ناله گشايد. البته اين سخن به معنی سکوت در برابر ظالم نیست؛ زيرا اسلام معتقد است كه «نه ستم كنيد و نه بگذارید به شما ستم شود».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام علىٌّ(عليه السلام)

کيفَ يَعْملُ للآخِرةِ المَشْغولُ بالدُّنيا؟!

کسى که سرگرم دنياست، چگونه مى تواند براى آخرت کار کند؟

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 58