فضائل 56 مطلب

منافات حضور قلب امام علی(ع) با انفاق ایشان در رکوع نماز!

حضرت علی(ع) که موقع نماز تیر را از پایشان بیرون آوردند و چیزی را حس نکردند، چطور هنگام رکوع متوجه حضور سائل شدند؟!

اولا: اين خرده گيرى ها ايراد بر قرآن است! چرا كه خداوند آن را ستوده و ولايت مؤمنين را شايسته چنين كسى دانسته است و اگر اين عمل غفلت از خدا بود نبايد تمجيد مي شد. ضمن اینکه مواردی شبیه این کار که عبادت به شمار می رود توسط پیامبر(ص) نیز در ضمن نماز صورت گرفته است؛ به عنوان مثال در مسند احمد از ابو هريره نقل شده است: ما با پيغمبر نماز عشاء مي خوانديم و وقتي كه پيغمبر به سجده مي رفت، امام حسن و امام حسين كه كوچك بودند بر پشت پيغمبر سوار مي شدند؛ «وقتي پيغمبر مي خواست بلند شود، با اين دو دست مباركش حسن و حسين را مي گرفت و آرام روی زمين مي گذاشت و وقتي كه پيغمبر به سجده مي آمد، آنها روي پيغمبر سوار مي شدند». توجه به حسنين و گرفتن آنها و آرام زمين گذاشتن، آيا اين ها با حضور قلب در نماز منافات ندارد؟!

ثانیا: شنيدن صداى سائل و كمك به او در نماز، نوعی توجّه به خداست. توجه امام علی(ع) وقتی به آن سائل جلب شد که خدا را صدا زد؛ در واقع این نام خدا بود که موجب التفات حضرت به او شد. ایشان با اين كار عبادتى را با عبادت ديگر درآميخت و براي خدا در حال نماز زكات داد. آنچه اشكال دارد پرداختن به خويشتن به هنگام نماز است، امّا پرداختن به نيازمند مظلوم، كه عبادت محسوب مى‏ شود، اشكالى ندارد.

دلائل ولایت مطلقه فقیه؟

چه دلیلی بر «ولایت مطلقه» فقیه وجود دارد؟ آیا این نوع ولایت مختص پیامبر و ائمه(علیهم السلام) نبوده است؟

بنابر آموزه های کلامی و فقهی شیعه، فرد معصوم از حق حاکمیت الهی برخوردار است و این از آن روست که در دستگاه فکری تشیع، معصومین نه تنها پیشوایان فکری و ایمانی و دینی مردم، بلکه رهبران سیاسی جامعه نیز هستند. این شأن حاکمیتی به دلایل نقلی و عقلی، به فقها نیز قابل انتقال است.

احادیث بسیاری از معصومین در این باب مورد استناد قرار می گیرد که حداقل دو عنوان از آنها قابل پذیرش و غیرقابل خدشه اند. اولی توقیع شریف حضرت ولیعصر(عج) که دلالت بر لزوم مراجعه به راویان احادیث اهل بیت(ع) به صورت کلی و مطلق می کند و شامل تدبیر امور اجتماعی و حاکمیتی نیز می شود و دیگری حدیث مجاری الامور از حضرت علی(ع) که اطلاق آن در بیان جریان یافتن امور به دست عالمان به حلال و حرام شامل شؤون اجتماعی نیز می گردد.

دلایل عقلی قابل انتقال بودن شؤون اجتماعی و حاکمیتی معصومین به فقها نیز تعابیر گوناگونی دارند؛ یکی از مهم ترین این دلایل این است که بگوییم حیات اجتماعی و کمال فرد و جامعه در گرو اجرایی شدن قوانین الهی است و در زمان غیبت، بدون حضور حاکمی عادل و عالم به شرع، اجرای آن احکام معطل می گردد. بنابراین باید به عالم ترین و عادل ترین و تواناترین فرد برای برقراری آن قوانین که همان فقیه است، مراجعه کرد و او را عهده دار تصدی آن اجتماعی نمود.

چنین تلقی ای از جایگاه فقیه، ریشه در عمق تاریخ فقه شیعه دارد و از دیرباز تا کنون، فقهای شیعه اگرچه کمتر از اصطلاح «ولایت فقیه» استفاده کرده اند، اما با برشماری بسیاری از مناصب سیاسی و حاکمیتی جزئی که سرپرستی شان باید با فقیه باشد، عملا مقام اجتماعی فقیه را به عنوان حاکم شرع و مقام سیاسی ای که باید در مقابل حاکم جائر، به او مراجعه کرد، پذیرفته اند.

قید مطلقه نیز اشاره به این دارد که همه شؤون اجتماعی و حاکمیتی ولایت معصومین بدون هیچ استثنایی، به فقیه منتقل می شود. البته اِعمال این ولایت باید در چارجوب های رعایت مصالح کلی مؤمنین و جامعه اسلامی باشد.

سنن نسائى (السنن الصغرى)

معرفی کتاب «سنن نسائی (السنن الصغری)»

کتاب «سنن نسائی» یکى از صحاح سته و از معروف ترین کتاب هاى حدیثى اهل سنت در زمینه تاریخ صدر اسلام، فقه، اخلاق، تفسیرقرآن، و عقاید مى باشد که توسط ابوعبدالرحمن بن احمد بن شعیب نسائى (215 - 303 ق) تالیف و تدوین شده است. نام اصلى کتاب نسائى «السنن الصغرى» است که با یکى از اسم هاى «المجتنى» یا «المجتبى» شناخته شده است. او به برخى از سندهاى روایات، تعلیقاتى نوشته است که براى محدثان بعدى حائز اهمیت است؛ زیرا نقص سندها و مخالفت هاى موجود در طرق و الفاظ آنها را متذکر شده است. او از مهم ترین ائمه علماى حدیث اهل سنت به شمار مى رود و یکى از مورد اعتمادترین کتاب هاى احادیث صحیح را به نگارش در آورده است که برخى از علماى اهل سنت حتى از صحیح مسلم و صحیح بخارى هم مهمتر دانسته اند. نسائى از جمله کسانى است که به او اتهام شیعه بودن زده اند و این اتهام به دلیل کتاب هایى است که در فضائل على بن ابى طالب و اهل بیت پیامبر(ع) نگاشته است، در حالی که هیچ کتابى در فضیلت شیخین (ابوبکر و عمر) ننوشته است. 

آثار و بركات برگزاری جشن های میلاد امام زمان(عج)

برگزاری جشن های میلاد برای امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) چه آثار و بركاتي دارد؟

برگزاری مراسم ميلاد حضرت مهدى(عج) آثار و بركاتى دارد كه از جمله آنها مي توان به زنده كردن ياد حضرت در دلها، تثبيت اعتقاد به وجود حضرت، شرح فضائل ايشان، خشنود كردن دلها، كسب ثواب اطعام و فرصتي مناسب براي دعوت مردم به سوي خدا و دستوراتش اشاره كرد.

نگاه تاريخ به فضائل، شخصيت و فعاليت‌هاي امام حسين(ع) تا قبل از قيام عاشورا؟

تاريخ درباره شخصيت، فضائل و فعاليت‌هاي امام حسين(ع) تا قبل از قيام عاشورا چه نقل‌هايي دارد؟

آن حضرت در تمام مدت زندگی خود با رسول خدا(ص) مأنوس بوده و حتی در وقت نماز از آن حضرت جدا نمی‌شد. رسول خدا(ص) سخت به او و برادرش اظهار علاقه کرده و با جملاتی گوشه‌ای از فضایل آنها را برای اصحاب بازگو کردند. در آثار حدیثی، شمار زیادی فضیلت برای حسنین نقل شده است که بسیاری از آنها نظیر حدیث «اَلْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ» متواتر است. از آن حضرت درباره امام حسین(ع) فضایل اختصاصی نیز آمده است که یکی از مشهورترین آنها، روایت «حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْنٍ» است.
امام حسین(ع) در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان حضور داشت و در کنار پدر به جنگ با پیمان ‌شکنان و ظالمان پرداخت. امام حسین(ع) در دوره امامت برادرش، به طور کامل از سیاست وی دفاع می‌کرد. آن حضرت در فاصله ده سال به اجبار، حکومت معاویه را تحمل کردند. مناسبات امام و معاویه و گفتگوهایی که در مواقع مختلف صورت گرفته، نشان از تسلیم‌ناپذیری امام از لحاظ سیاسی در برابر پذیرش مشروعیت قطعی معاویه است.
امام حسین(ع) از کنار صفه‌ای می‌گذشتند، در آن حال دیدند که گروهی از فقرا مشغول خوردن طعامی هستند. آنها از حضرت خواستند تا همراهی‌شان کند. امام فرمودند: «خداوند متکبران را دوست ندارد». آنگاه پایین آمده با آنها غذا خوردند. پس از آن به آنان فرمودند: «شما مرا خواندید و من اجابت کردم، اکنون من شما را می‌خوانم و شما اجابت کنید». آن وقت حضرت روی به رباب کرده و فرمودند: «هر چه آماده کرده‌ای حاضر کن». در نقلی هم آمده است که کنیزی دسته ریحانی را تقدیم امام حسین(ع) کرد؛ حضرت در برابر، او را آزاد کردند!

چگونگی بهره‌گيری امام سجاد(ع) از دعا و عبادت برای مبارزه با حاكمان بنی اميه؟

امام سجاد(ع) چگونه با بهره‌گيری از دعا و عبادت به مبارزه با دستگاه حاكمه برخاست؟

هنگامی که جامعه دچار انحراف شده، روحیه رفاه طلبی و دنیازدگی بر آن غلبه و فساد سیاسی و اخلاقی و اجتماعی آن را در محاصره قرار داده و از نظر سیاسی هیچ روزنه‌ای برای تنفس وجود نداشت، امام سجاد(ع) توانست از دعا برای بیان بخشی از عقاید خود استفاده کند و بار دیگر تحرّکی در جامعه برای توجه به معرفت و عبادت و بندگی خداوند ایجاد کند. در میان دعاهای امام سجاد، تعبیری وجود دارد که اغلب تکرار شده و این تعبیر، «صلوات بر محمد و آل محمد» است. زمانی که قرار دادن نام علی بر فرزندان تقبیح می‌شد و افراد بدین دلیل مورد تهدید قرار می‌گیرند و کار امویان جز با دشنام دادن به [حضرت] علي(ع) مستقیم نمی‌شود به کار گرفتن این تعبیر ارزش خود را بخوبی نشان می‌دهد. تکیه امام در پیوند دادن محمد و آل محمّد، امری است که خداوند آن را ضمن دستور بر صلوات بر رسول آورده و اهمیت زیادی برای بیان عقاید شیعی دارد. یکی از مضامین مهم سیاسی- دینی صحیفه، طرح مسأله امامت است؛ مفهوم امامت به صورت یک مفهوم شیعی، که علاوه بر جنبه داشتن احقیت برای خلافت و رهبری، جنبه‌های الهی عصمت و بهره‌گیری از علوم انبیا و مخصوصاً پیامبر اکرم(ص) را در حدّی والا نشان می‌دهد. در این دعاها اهداف عبادی و فکری و سیاسی دیگری نیز مورد نظر بوده است؛ مثل بیان اعتقادات صحیح درباره خداشناسی و مبارزه با تشبیه و تجسیم و شناساندن مصادیق واقعی اهل بیت که در قرآن و سنّت بر فضائل و حقوق آنها تاکید شده بود.

شواهد التنزیل

معرفی کتاب «شواهد التنزیل»

کتاب «شواهد التنزیل القواعد التفضیل»، یکى از معتبرترین منابع تفسیر روایی اهل سنت به شمار مى رود که توسط ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله حاکم حسکانى (450ـ524ق) تالیف و تدوین شده است. على رغم اینکه حسکانى از علماى حنفى مذهب اهل سنت بود، اما همه کتاب هاى مهم او درباره فضائل و اثبات حقانیت اهل بیت و عقاید شیعه بوده است. از جمله آن کتاب‌ها کتاب شواهد التنزیل است که وى در این کتاب حدود دویست و ده آیه و در ذیل آنها بیش از هزار و دویست روایت در شان و منزلت حضرت على(علیه السلام) بیان کرده است.

تفسیر ابن ابى حاتم رازى

معرفی کتاب «تفسیر ابن ابی حاتم رازی»

این تفسیر که نام اصلى آن «تفسیرالقرآن العظیم مسنداً عن الرسول» است توسط ابومحمد عبدالرحمن بن محمد بن ادریس بن منذربن داودبن مهران حنظلى ابن ابى حاتم رازى (240ـ327ق) تدوین و تصنیف شده است. او به امامان بزرگوار شیعه گرایش داشت و بسیارى از فضائل و وقایع مربوط به حضرت على و فرزندان پاک او(علیهم السلام) را در کتاب هایش نقل کرد و به همین دلیل، عده اى از متعصبان جاهل اهل سنت او را به ارتداد و تشیع متهم ساخته اند. اعتبار تفسیرابن ابى حاتم به گونه اى است که علماى اهل سنت آن را در ردیف تفسیر طبرى که مستند به صحابه، تابعان و پیروان آنان است، دانسته اند؛ به ویژه اینکه در این کتاب روایات معتبرى یافت مى شود که نمى توان آنها را در سایر منابع یافت. علاوه بر این، مطالب برخى از کتاب هاى تفسیرى پیش از خود مثل تفسیرسعید بن جبیر و مقاتل بن حیان را در تفسیرخود نقل کرده که معتبرترین منبع براى اطلاع از محتواى آنها بشمار مى رود.  مفسران بزرگ اسلام نظیر ابن کثیر، بغوى، شوکانى، و دیگران براى تدوین کتاب هاى تفسیرى و روایى خود بهره هاى فراوانى از این کتاب برده اند. بزرگانى مثل جلال الدین سیوطى تفسیراو را منبعى سرشار و قابل اعتماد براى مفسران پس از وى در همه دوران ها دانسته اند.

مجمع الزوائد (هیثمى)

معرفی کتاب «مجمع الزوائد (هیثمی)»

مجمع الزوائد و منبع الفوائد یکى از مهم ترین منابع حدیثى اهل سنت است که توسط ابوالحسن نورالدین على بن ابى بکر هیثمى شافعى (735ـ 807ق) تدوین و تصنیف شده است. نویسنده کتاب که از راوى شناسان و حدیث‌شناسان تراز اول اهل سنت به شمار مى رود، داراى مذهب شافعى و عقاید اشعرى بود و فقط در زمینه حدیث و ارزش گذارى احادیث موجود به تدوین و تالیف کتاب پرداخته است. او در این کتاب نیز مثل سایر کتاب‌هایش احادیث معتبر و صحیح درباره شخصیت على بن ابى طالب(علیه السلام) در زمان پیامبر، و فضائل و مناقب آن حضرت و اولاد طاهرینش را نقل کرده و از این جهت، مورد توجه دانشمندان و محققان شیعه قرار گرفته است. به ویژه اینکه احادیث مزبور را از لحاظ سند و اعتبار تاریخى ارزش گذارى کرده و بسیارى از آنها را تصحیح و تایید نموده است.
 

دلائل النبوة

معرفی کتاب «دلائل النبوه»

کتاب با عنوان «دلائل النبوه» داراى نظائر فراوانى است که توسط دانشمندان تراز اول اهل سنت تدوین شده است. یکى از این دانشمندان ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانى (336ـ430ق)است که کتاب «دلائل النبوه» وی از شهرت بسزایی برخوردار است. بسیارى از سیره نویسان و مورخان معتبر مثل ابن کثیر، ابن اثیر، ابن جوزى، ذهبى، سمعانى، ابن حجر عسقلانى و مقریزى بهره هاى فراوانى از آن برده اند. ابونعیم در این کتاب، روایات پراکنده در زمینه نبوت، معجزات، و ویژگى هاى حضرت محمد(ص) را که مجموعاً پانصد و چهل و پنج حدیث مسند و معتبر مى باشد در سى و پنج فصل مرتب و تدوین کرده است. او در این کتاب نیز اخبار نبوى درباره فضائل على بن ابى طالب(ع) و وقایع تاریخى مربوط به آن حضرت را نقل کرده است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الرّضا عليه السّلام :

مَنْ کانَ يَوْمُ عاشورا يَوْمَ مُصيبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکائِهِ جَعَلَ اللّهُ عَزّوَجَلّ يَوْمَ القيامَةِ يَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ

هر کس که عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريه اش باشد، خداوند روز قيامت را براى او روز شادى و سرور قرار مى دهد.

بحارالانوار، ج 44، ص 284