احسان 27 مطلب

شروط «انفاق» ارزشمند؟

قرآن کریم چه شروطی را برای «انفاق» ارزشمند و مقبول، مطرح نموده است؟

قرآن به مردم با ايمان دستور مى ‏دهد كه از «طيّبات» اموال خود انفاق كنند. «طيّبات» هم به پاكيزگى ظاهرى و مادّى و هم به پاكيزگى معنوى و باطنى اطلاق مى ‏گردد؛ يعنى، اموالى را می توان انفاق كرد كه هم خوب و مفيد باشد و هم خالى از هر گونه شبهه و آلودگى به حرام. اگر اموال پست و كم ارزش را انفاق كنيم، اين كار هم توهين به مقام پروردگار است و هم تحقير نيازمندان و آزرده ساختن روح آنهاست. پس بايد در راه خدايى انفاق كرد كه‏ نيازى به انفاق ما ندارد و اوست كه اين نعمت ها را در اختيار ما قرار داده است.

«احسان و نیکوکاری»، عامل بهشتی شدن

چگونه «احسان و نیکوکاری»، انسان را بهشتی می کند؟

یکی از اسباب مهم ورود به بهشت، مسئله «احسان و نيكوكارى» است. در بعضى از روايات «احسان» به عنوان عبادت و بندگى توأم با يقين كامل و احساس مراقبت پروردگار در همه حال، تفسير شده و روشن است آن كس كه احساس چنين مراقبتى مى كند نه تنها عبادتش عبادتى شايسته و داراى روح و حقيقت است؛ بلكه آثار اين احساس در تمام اعمال و رفتار و گفتار او ظاهر مى شود.

موانع «انفاق» كردن انسانها؟

چه موانعی جلوی «انفاق» كردن انسانها را می گيرد؟

انسان بايد بداند كه: تمام چيزهايي كه خداوند در اختيارش قرار داده، متعلّق به خود او نيست؛ بلكه گاه ممكن است روزى ديگران را بر دوش او گذاشته باشند. با اين وجود گاه انسان از «انفاق» كردن شانه خالي مي كند. عمده موانع انفاق كردن عبارت است از: 1. بُخل؛ انسانِ بخيل حاضر نيست ديگران از او بهره مند شوند. 2. انحصار طلبی؛ انسان هاى انحصارطلب همه چيز را براى خود مى خواهند و از كمك به ديگران طفره مي روند. 3. دنیاپرستی؛ انسان دنیاپرست هر چه به دنبال دنیا می رود سیر نمی شود. مثل قارون که به فکر زیاد کردن مالش بود و به تعبیر «قرآن» چند نفر کلید گنج های او را حمل می کردند.

داستان «انفاق» امام حسن مجتبی(ع)

ماجرای «انفاق» امام حسن مجتبی(ع) به مرد عرب فقير چه بود؟

يكي از درس هائي كه از خاندان معصومين(ع) بايد آموخت درس «انفاق» و «بخشش» است. مرد فقیری پیش امام حسن(ع) آمد و درخواست کمک کرد. امام(ع) به صندوق دار خود گفت: چه مقدار در خانه پول داریم؟ او گفت: دوازده هزار درهم، و به جز این پول، چیزی دیگر برای مصارف زندگی نداریم. امام(ع) همه آن پول ها را به فقیر داد. ما نيز بايد از اعمال و رفتار امامان(ع) سرمشق گرفته و به نيازمندانِ اقوام و دوستان و آشنايان و همسايه ها كمك كنيم.

حکم «انفاق» به غير مسلمانان؟

حکم «انفاق» به غير مسلمانان در قرآن چیست؟

قرآن در جواز «انفاق» به غیر مسلمانان می فرمايد: «هدايت آنها بر تو نيست؛ ولى خدا هر كه را بخواهد هدايت مى كند و آنچه را از خوبي ها انفاق می كنيد براى خودتان است، [ولى] جز براى رضاى خدا انفاق نكنيد و آنچه از خوبی ها انفاق می كنيد به شما داده می شود». آيات قبل از این، مسأله انفاق را بطور كلّى مطرح كرده و در اين آيه مسأله جواز انفاق به غير مسلمانان شرح داده شده است. پس، مؤمنان بايد موقع انفاق هاى مستحبّى و رفع نيازمندی هاى بينوايان، رعايت حال غير مسلمانان را بكنند! البتّه به شرطی كه موجب تقويت كفر نگردد.

ده شرط قرآن برای «انفاق»؟

قرآن برای انفاق ارزشمند چه شرایطی را بیان کرده است؟

قرآن درباره انفاق در راه خدا ده شرط بيان كرده است: 1. از بهترين قسمت مال انتخاب شود، نه از اموال كم ارزش. 2. مورد نياز مردم باشد. 3. انفاق به نيازمندان واقعی با در نظر گرفتن اولويّتها. 4. پنهان باشد. 5. همراه با منّت و آزار نباشد. 6. توأم با اخلاص و پاكى نيّت باشد. 7. مال انفاق كردنی را كوچك و كم اهميت بشمارد، ولو ظاهراً بزرگ باشد. 8. از اموال مورد علاقه و دل بسته باشد. 9. خود را مالك حقيقى نداند و تنها واسطه‌ اى ميان خالق و خلق بداند. 10. انفاق از اموال حلال باشد؛ چون خدا فقط آنرا مى‌ پذيرد.

تفاوت «عدالت» و «احسان» از منظر امام علی(ع)

از منظر امام علی(علیه السلام) «عدالت» و «احسان» چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

امام علی(ع) در بيان تفاوت «عدالت» و «احسان» می فرماید: «عدالت همان رعايت انصاف، و احسان به معناى نيكى بيشتر است». امام(ع)، عدل را به معنى انصاف تفسير کرده؛ زيرا رعايت انصاف آن است كه حق كسى را به خودش بپردازند. گویا از ماده «نصف» گرفته شده؛ زيرا هرگاه انسان در حقوق مشترك، آن را تنصيف كند، عدالت را رعايت كرده است. از سویی احسان به معنی نيكى به ديگران و همان تفضل است. بی شك برقراری نظم بدون عدل و احسان ممکن نیست؛ زيرا ترك عدالت و انصاف سبب خشم كسانى مى شود كه حقوقشان پايمال شده است.

«انگیزه عاطفی» عامل شناخت خداوند؟!

«انگیزه عاطفی» چه جایگاهی در شناخت خداوند دارد؟

امیرالمؤمنین(ع) در حدیثی انسان را بنده احسان می داند و این حقیقتی است که برای نوع بشر قابل لمس است و به شکل ضرب المثل درآمده است. از سویی این واقعیتی است که محبت و خدمت به دیگران موجب جلب عواطف آنها و میل به شناخت شخص محبت کننده می گردد. از این رو امام علی(ع) می فرماید: «بوسيله احسان قلب‌ها به تسخير انسان در مى‌آيد».لذا علما و متکلمین مسأله شكر منعم را يكى از انگيزه هاى تحقيق پيرامون مذهب و شناخت خدا شمرده اند؛ و البته بايد توجّه داشت شكر منعم قبل از آنكه يك حكم عقلى باشد؛ يك فرمان عاطفى است.

عدالت تسکین قلب ها

چرا حضرت زهرا فرمودند: عدالت تسکین قلب هاست؟

یاد شدن از عدالت به عنوان تسکین دهنده قلب ها در بیانات دیگر معصومین نیز مسبوق به سابقه است. این عدالت در زمینه خانواده زمینه شکل گیری احسان و درستکاری زن و مرد در حق هم را پدید می آورد، در حوزه اقتصاد موجب کاهش فاصله طبقاتی و تبعیض و ظلم در حق مردم و در سایر حوزه های اجتماعی و عمرانی زمینه ساز افزایش برکات و پدید آمدن آبادانی و اصلاح کار خلق و... می گردد و همه این موارد موجب اطمینان خاطر و تسکین دل ها می گردد.

خصوصيات «عطاء و بخشش» خداوند

از ديدگاه امام علي(عليه السلام) «عطاء و بخشش» خداوند چه خصوصياتي دارد؟

امام علي(ع) در این باره می فرماید: «نه بخشش از دارائيش مى كاهد و نه عطايا آسيبى به خزائن او مى رساند، نه درخواست كنندگان، نعمتش را تمام مى كنند و نه بهره مندان از عطايش، به مواهب او پايان مى دهند، توجّه به كسى وى را از ديگرى غافل نمى سازد و شنيدن صدايى او را از شنيدن صداى ديگر باز نمى دارد، عطا و بخشش او به كسى، مانع از سلب نعمت نمى گردد، و غضبش او را از رحمت باز نمى دارد، و رحمتش او را از عذاب و كيفر غافل نمى سازد، نه آنچه پنهان است او را از آنچه آشكار است باز مى دارد، و نه آنچه آشكار است او را از آنچه نهان است جدا مى سازد».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الامام الصادق (عليه السلام)

من سره ان يکون على موائد النور يوم القيامة فليکن من زوار الحسين بن على (عليهما السلام)

هر کس دوست دارد روز قيامت، بر سر سفره‏هاى نور بنشيند بايد از زائران امام حسين (عليه السلام) باشد.

وسائل الشيعه، ج 10، ص 330،