متوکل 21 مطلب

ثمره محبت و ارادت به ائمه اطهار(ع)

محبت و ارادت به ائمه اطهار(عليهم السلام) چه ثمره ای برای «يوسف ابن يعقوب» داشت؟

«يوسف‌ بن يعقوب» نويسنده‌ ثروتمندی بود؛ شخصى از او پيش متوكّل سخن ‌چينى كرد؛ متوكل او را طلبيد تا مجازاتش كند. وی نزديك سامرا نيت كرد كه اگر آسيبی به او نرسد صد اشرفی به ابن الرضا(ع) بدهد. او راه خانه امام را بلد نبود، مركبش را آزاد گذاشت و مركب، او را به خانه امام رساند. امام هادی(ع) به او فرمود: اى يوسف آيا آن قدر دليل نديدى كه اسلام اختيار كنى؟ گفت به اندازه كفايت ديدم، فرمود: هيهات تو مسلمان نمى شوى؛ ولى فرزندت اسحاق مسلمان مى‌ شود و از شيعيان و دوستان ما می شود! هر كه به ما محبتى كند بهره‌ اش را مى بيند؛ چه مسلمان باشد و چه غير مسلمان.

اقامت اجباری امام عسكری(ع) در «سامرا»

درباره اقامت اجباری امام حسن عسكری(عليه السلام) در «سامرا» و دلایل آن چه گزارشاتی به دست ما رسيده است؟

آوردن امام حسن عسكری(ع) به «سامرا»، به خاطر كنترل رفت و آمد شیعیان با امام و شناسایی شیعیان آن حضرت بود. زیرا به تصور عباسیان، ممکن بود امام(ع)، همانند سایر علویان، دست به قیام بزند، از این رو حضور حضرت در مرکز خلافت مانع چنین اقدامی می شد. از سویی اقامت طولانی ایشان در «سامرا» جز نوعی بازداشت از طرف خلیفه، قابل توجیه نیست. زیرا وجود شبکه منظم و متشکل شیعیان که از مدت ها قبل شکل گرفته بود، موجبات نگرانی و وحشت خليفه را فراهم می آورد. لذا باید به نحوی کنترل می شد.

سياست خلفای عباسی در مورد امام هادی(ع)؟

سياست خلفای عباسی هم عصر با امام هادی(ع) در مقابل شيعيان چه بود؟

سياست خلفاي پیش از «متوکل»، دفاع از معتزله در برابر اهل حدیث بود كه باعث ايجاد فضاي مساعد سياسي براي علویان شد. با آمدن متوکل، تنگ‌ نظری ‌ها آغاز شد و با حمایت از «اهل حدیث» و بر انگیختن آنها بر ضدّ معتزله و شیعه، سرکوبی جریانات مزبور با شدّت دنبال شد. از جمله برخوردهای تند و ناخوشایند متوکل با طالبیان، تخریب مقبره امام حسین(ع) و شخم زدن و هموار کردن زمین ‌های اطراف آن و زراعت بر روی آن و سخت ‌گیری شدید بر زائران امام حسین(ع) و مجازات ‌های هولناک آنهاست.

سياست متوكل عباسی در برابر امام هادی(ع)

متوكل عباسی چه سياستی را در مواجهه با امام هادی(ع) به كار بست؟

متوکل در بحبوحه سخت گیری ‌ها نسبت به شيعيان، دستور داد تا امام هادی(ع) را در مدینه بازداشت کرده و به سامرّاء بیاورند. او با اين كار می خواست آمد و شدهای مردم با امام هادی(ع) را از نزدیک به کنترل خود درآورد. این همان سیاست مأمون بود كه پیشتر درباره امام رضا(ع) اعمال شده بود. همچنین برخی ناصبیان و نیز «عبداللّه بن محمد» مرتب بر آتش خشم خلیفه نسبت به امام(ع) دامن زده و همواره متوکل را از علویان بیم داده و او را به تبعید و رفتار خشونت ‌آمیز با آنها تحریک و تشویق می کردند.

ورود امام هادی(ع) به سامرا

تاريخ درباره نحوه ورود امام هادی(ع) به سامرا چه گزارشاتی را نقل نموده است؟

امام هادی(ع) به هنگام ورود به سامرا، با استقبال مردم مواجه شده و در خانه «خزیمة بن حازم» سکنی داده شدند. به نقل شیخ «مفید»، در نخستین روز ورود امام به سامرا، متوکل دستور داد تا حضرت را یک روز در «خان صعالیک» نگاه داشته و روز بعد به خانه ای که برای اسکان حضرت در نظر گرفته بودند، بردند. در واقع این اقدام به قصد تحقیر امام(ع) انجام گرفت. امام(ع) تا پایان عمر خود در این شهر به سر برد و گرچه به ظاهر مورد احترام خلیفه بود؛ ولی در باطن دسیسه هایی از سوي متوكل علیه آن حضرت می شد که هیچ کدام در عمل موفق نبود.

توطئه های متوکل در زمان اقامت‌ امام هادی(ع) در سامرا

در طول مدت اقامت امام هادی(ع) در سامرا ايشان چگونه با دشمنی ها و توطئه های متوكل عباسی مقابله می كردند؟

برخورد امام هادی(ع) با متوكل گاهی تقيه بود و گاهی جواب زيركانه. امام درباره سوال متوکل از «عباس بن عبدالمطّلب» فرمود: من درباره شخصی که خدا اطاعت فرزندانش را بر مردم و اطاعت او را بر فرزندانش واجب کرده، جز نیکی چه می توانم بگوید؟ درباره سوال متوكل از آيه «یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ» كه درباره برخی از خلفا است، فرمود: آيا خليفه نام دو مردی را كه خدا به کنایت برده می خواهد فاش كند؟ همچنین متوکل اصرار داشت تا با حضورامام در مجالس بزم، حضرت را تحقیر کرده و از دیده ها بیندازد. و... .

شهادت ابن سکيّت توسط متوکل

چرا متوکل، ابن سکيّت را به شهادت رساند؟

روزى متوكل با اشاره به دو فرزند خود، از ابن سكّيت، يار با وفاى امام جواد و امام هادى(ع) و شاعر و اديب نام آور شيعى پرسيد: اين دو فرزند من نزد تو محبوبترند يا «حسن» و «حسين»؟ او بى درنگ گفت: «به خدا سوگند «قنبر» غلام على(ع) در نظر من از تو و دو فرزندت بهتر است. متوكل كه مست قدرت و هوا و هوس بود، فرمان داد زبان او را از پشت سر بيرون كشيدند.

معرفي ابو اسماعیل علوى

ابواسماعیل علوى که بود؟

ابو اسماعیل محمّد بن على بن عبدالله بن عبّاس بن حسن بن عبیدالله بن عبّاس بن امام امیرالمؤمنین على بن ابى طالب(ع)، از مفاخر عترت طاهره بود. کسى که بزرگى ظاهر و سیادت معلوم و مشهور را دارا بود و در وزانت عقل و استوارى رأى و سخن، مانند جدّش در جایگاه بلندى بود، کرامتش احمدى، خصلتش علوى و شهامتش عبّاسى بود. وى شاعرى بود که به پدرانش زیاد افتخار مى کرد و در زمان متوکّل و مدّتی پس از او زندگى کرد.

معرفی ابن قتیبه دینورى

ابن قتیبه دینوری که بود؟

ابو محمد عبد الله بن مسلم بن قتیبه دینورى (213ـ 276ق) یکى از مهم ترین علماى اهل سنت در زمینه علومى مثل ادبیات، حدیث و تاریخ مى باشد. او از نویسندگان بزرگ دوره خلفاى عباسى مثل «متوکل» «المستعین بالله» و «المعتز بالله» بود. او اهل مرو و معروف به «مروزى» بود و بنا به نقلى در بغداد و یا کوفه تولد یافت، اما رشد علمى وى در بغداد بود. آرا و نظرات معتزله که در آن زمان محافل علمى بغداد را تحت سیطره خود داشت او را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود. ابن قتیبه سپس به مقام قضاوت شهر دینور منصوب گشت و در همانجا سکونت یافت و در اواخر عمرش به بغداد بازگشت. عده اى از علماى اهل سنت مثل ذهبى او را صدوق و ثقه (مورد اعتماد) دانسته و برخى دیگر مثل حاکم نیشابوری او را کذاّب و غیر قابل اعتماد دانسته و گفته است حتى بر ضعیف بودن او به عنوان راوى ادعاى اجماع شده است. اما على رغم این اختلاف و دودستگى درباره شخصیت و جایگاهش او و آثارش مورد توجه علماى اسلام(اعم از شیعه و سنى) قرار گرفته است.

نقش و اهمیت «الگو» در تربیت و سعادتمندی انسان

«الگو» چه نقشی در تربیت و سعادتمندی انسان ها دارد؟

یکی از امتیازات اسلام و سایر ادیان این است که در کنار تعیین هدفی عالی، به تعیین الگوهای آن نیز می پردازند تا انسان ها با پیروی و با در نظر گرفتن سیره عملی آنان، به سعادت واقعی نائل شود. از سویی روان شناسان معتقدند که با تعیین الگوی کامل، می توان انسان ها را به حق و حقیقت راهنمایی کرد. بر این اساس خداوند پیامبر(ص) را الگوی مسلمانان قرار داده است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ عليٌّ(عليه السلام)

نَفَسُ الْمَرْءِ خُطاهُ إلى أجَلِهِ

نَفَسهاى آدمى گامهاى او به سوى مرگ است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 44