جاهليّت 24 مطلب

وعده «باغ و رود و حور» نشانه تأثيرپذيری قرآن از محيط حجاز!

اگر قرآن كريم متأثر از محيط و فرهنگ حجاز نبوده چرا وعده باغ و جويبار و حور كه برای مردم آن محيط جذاب بوده داده است؟

تعبيرات قرآنى همه براساس مقياس‌هاى همگانى بيان شده نه براساس مقياس‌هاى خاص عرب. بهشت با سايه درختان و جوى‌هاى روان و كاخ‌ها و حوريه‌هايش همه و همه چشم اندازهايى هستند كه باب طبع همگان است و هر كس در هر سرزمين، مشرق يا مغرب، آباد يا ويران، ديده يا ناديده آن را مى طلبد؛ بنابراين نمي‌تواند ويژه برخى از ملّت‌ها و قوميّت‌ها مثل قوم عرب باشد.

چگونگي توبه «ربا خوار»

توبه «ربا خوار» چگونه است و آیا توبه او مانند سایر گنهکاران است؟

رباخوارى كه پس از آگاهى از زيان هاى ربا، آماده توبه و ترک رباخواری مى شود، نخست باید سودهاى نامشروع را به صاحبانش بازگرداند. حال اگر رباخواری از روى جهل صورت گرفته و رباخوار، جاهلِ غیر مقصّر باشد، محقّقان معتقدند به وسیله توبه، گناه و مجازات برداشته مى شود؛ اما اموال نامشروع را بايد بازگرداند. در واقع قبول توبه رباخواران مشروط به جبران گذشته و اداى حقوق مردم است، در غیر این صورت توبه زبانى اثربخش نیست و سرنوشت دردناك رباخواران را دگرگون نمى كند.

«شفاعت» و عدم تضادّ آن با اصل «توحید»

آیا «شفاعت» با اصل «توحید» در تضادّ است؟

شفاعتى كه قرآن از آن دفاع مى كند شفاعتى است كه خط اصلى آن به «اذن خدا» بر مى گردد و تا او اجازه شفاعت ندهد كسى حق شفاعت ندارد؛ اما وهابيان - كه شفاعت «قرآن» را با شفاعت هاى شيطانى اطرافيان سلاطين اشتباه كرده اند - آن را انكار كرده و با اصل توحيد در تضادّ مى دانند در حقيقت آنها به پندارهاى خود در اين مسئله ايراد كرده اند نه به مسئله شفاعت قرآنى. بنابراين شفاعت در حقيقت يك نوع سببيّت براى نجات است، چه در امور تكويني و چه در امور تشريعي.

تبيين آیات متشابه قرآن راجع به «اراده و اختیار» انسان

آیات متشابه قرآن راجع به «اراده و اختیار» انسان چگونه قابل درک و فهم است؟

افعال اختيارى انسان؛ يكى از مسائل مورد بحث ميان «اشاعره» و «اهل عدل» است. «ابوالحسن اشعرى» مى گويد: «مقتضاى توحيد ربوبيّت آن است كه هر چه در عالَم هستى پديد آيد؛ از جمله افعال اختيارى انسان، با اراده خداوند انجام مى گيرد، و ...». لکن باید گفت: بی شك، اراده شخصى انسان در انجام افعال اختيارى وى نقش داشته و افعال انسان به خود وى منتسب می گردد و پيامدهاى آن، گردنْ گير خود اوست. و اين امر، از قضاياى وجدانى محسوب مى شود؛ يعنى روشن بودنِ آن ضرورى و بديهى است و نيازى به استدلال و اقامه برهان ندارد.

شاخصه های «اعجاز تشريعی» قرآن؟

برای «اعجاز تشريعی» قرآن چه شاخصه هایی می توان برشمرد؟

انسان همواره پرسش هايى درباه هستى و راز آفرينش با خود داشته و پيوسته در تلاش بوده تا پاسخ هاى قانع كننده اى براى آن بيابد؛ دين، آن گونه كه قرآن عرضه كرده، پاسخ تمامى اين پرسش ها را داده، و دانشی را بر انسان عرضه داشته كه خود جوياى آن بوده و نتوانسته به روشنى به آن راه يابد، و اين خود دليل اعجاز قرآن است. این نوآوری ها عبارتند از: نوآوری های دین در دو بعد معارف و احکام، که به دور از اوهام و خرافات است، نوآوری در توصیف صفات جمال و جلال الهی، تبیین قداست مقام انبیاء و جامعیت احکام اسلامی.

«رباخواری» از ديدگاه قرآن و روایات

دیدگاه قرآن و روایات اسلامی راجع به مسئله «رباخواری» چیست؟

«ربا» همانند موریانه اقتصاد سالم را نابود می کند. از این رو موضع گیری اسلام در برابر مسئله ربا آن چنان صریح و آشکار است که جای هیچ گونه شک و شبهه ای باقی نمی ماند. لذا خداوند در قرآن می فرماید: «آنچه را از [سود] ربا باقى مانده، رها کنید؛ اگر ایمان دارید، ... بدانید خدا و رسولش، به شما اعلان جنگ مى کنند». تعبیر به اعلان جنگ در قرآن، تنها در همین گناه کبیره آمده است. همچنین امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: «هنگامی که خداوند بخواهد جمعیتی را نابود کند در آنها ربا آشکار می شود».

فضيلت هاي «بنی هاشم» بر «بنی امیّه» از زبان امام علي(ع)

امام علي(علیه السلام) درباره فضيلت هاي «بنی هاشم» بر «بنی امیّه» چه فرمودند؟

امام علي(ع) درباره فضيلت هاي «بنی هاشم» بر «بنی امیّه» فرمودند: «چگونه اين دو گروه يكسانند در حالى كه در بین ما پيامبر(ص) و در بین شما تكذيب كننده اي مانند ابوجهل وجود دارد، از ميان ما شير خدا و از ميان شما شير پيمان هاى ضد اسلامى، از ميان ما دو سرور جوانان بهشت و از ميان شما كودكان آتش، از ما بهترين زنان جهان و از شما حمّالة الحطب و ... وجود دارد، پس ما به سبب خويشاوندي با پيامبر(ص) و اطاعت از او از ديگران سزاوارتريم. از سوى ديگر اگر دليل پيروزي در سقيفه استدلال به خويشاوندى با پيامبر(ص) بود، پس حق با ماست؛ چرا كه ما از همه به پيامبر(ص) نزديك تريم و اگر دليل ديگري داشت انصار نيز در خلافت حقّى خواهند داشت».

پاسخ امام علي(ع) به اتهامات معاويه

امام علي(علیه السلام) در پاسخ به اتهام معاويه درباره حسد داشتن حضرت به خلفاي نخستين چگونه از خود دفاع کرده است؟

ایشان در این باره می فرماید: «تو چنين پنداشتى كه من نسبت به خلفاء پيشين حسد ورزيدم و بر آنها ستم كردم اگر اين گونه باشد جنايتى بر تو نرفته است كه از تو عذرخواهى كنم [و ابداً به تو مربوط نيست به گفته شاعر:] اين عيبى است كه گَرد عارِ آن بر تو نمى نشيند». در واقع منظور امام(ع) اين است كه اگر من مشكلى با خلفا داشته ام بايد آنها يا فرزندان آنها مدعى شوند؛ اما تو كه از «طلقاء» هستى و در آخرين مرحله از روى ناچارى در «فتح مكّه» اسلام را پذيرا شدى، حق ندارى در اين موضوع وارد شوى.

تأثیر متقابل «مردم» و «سلطان»

از نظر امام علي(علیه السلام) مردم و سلطان چگونه بر يكديگر تأثير مي گذارند؟

امام علی(ع) درباره تأثير مردم و سلطان بر يكديگر می فرماید: «هرگاه حاكم تغيير كند زمانه نيز دگرگون مى شود». بر اين اساس، غالب حركات مردم بر محور حكومت ها است، از این رو اگر حکومت به دست افراد عدالت پيشه و با تقوی بيفتد مردم نيز به سوى تقوی و عدالت حركت مى كنند؛ اما اگر حکومت به دست افراد سودجو و بى تقوی بيفتد روحيات آنان در جامعه منعكس مى شود. از این رو پيامبران بزرگ الهى سعى داشتند قبل از هر چيز حكومت عادلانه اى برقرار كنند تا اصلاح مردم در سايه آن ميسّر شود. به فرموده پيامبر(ص)، اگر دو گروه از امتشان اصلاح شوند مردم نيز اصلاح مي شوند: علما و سلاطين.

عوامل پیشرفت دعوت پیامبر(ص)

امیر المومنین علی(علیه السلام) عوامل و ابزار پیشرفت دعوت پیامبر(صلى الله عليه و آله) در عصر بعثت را چه چیز معرفی می کند؟

از ديدگاه امام علي(ع)، ابزار پيشرفت پيامبر اكرم(ص) در عصر بعثت در چهار چيز خلاصه مي شد: 1. نصيحت و خيرخواهى. 2. اهل عمل بودنِ پيامبر(ص). 3. فرا خواندن به علم و دانش. 4. دعوت به مواعظ حسنه و خطابه هاى عاطفي.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثارُ أعلى مراتِبِ الکَرَمِ، و أفضلُ الشِّيَمِ

ايثار، بالاترين مرتبه بخشندگى و برترين خوى است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22