Qısa cavab:
Ətraflı cavab:
"Nəhl" surəsinin 97-ci ayəsində oxuyuruq:
مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَر أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ
« Kişi yaxud qadınlardan hər kim, inanclı halda yaxşı iş görsə, şübhəsiz ona saf bir həyat bağışlayacağıq və yerinə yetirdikləri gözəl əməllərinin qarşılığında mükafatlarını verəcəyik.»
Təfsirçilər “saf həyatı” təfsir edərkən onu,"halal ruzi", "qənaət və qismətlə razılaşamaq", "gündəlik ruzi","halal ruzi ilə birgə ibadət" ,"Allahın fərmanına itaətdə uğur" və sair müxtəlif şəkillərdə mənalamışlar.
Əslində saf həyatın mənası o qədər genişdir ki, təkcə yuxarıda sayılanları deyil, ondan da çox mənaları əhatəyə edir. "Saf həyat" hər bir sahədə çirkin, zülm, xəyanət, düşmənlik, əsirlik, zillət, müxtəlif qorxudan - insan üçün gözəl həyatı acılaşdıran bütün ünsürlərdən kənardır. Diqqət olunası məsələ odur ki, onun ardınca Allahın bəxş edəyəci ən gözəl mükafatından söz açılır. Buradan belə anlamaq düşmək olar ki, pakizə həyat dünyada və onun gözəl mükafatı isə axirətədir. "Nəhcul-bəlağədə" hədislərin birində belə nəql olunur:
وَ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى: «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»، فَقالَ: هِیَ الْقَنَاعَةُ
İmam Əmirəl-möminin Əlidən (əleyhis-salam) "saf bir həyat bağışlayacağıq" ifadəsinin nə demək olduğunu soruşdular. O, buyurdu: "Qənaət deməkdir."
Şübhəsiz ki, bu hədisdə məqsəd "saf həyatı" qənaətlə məhdudlaşdırmaq deyil, onun mənalarından bir nümunəni bəyan etməkdir. Bu nümunə olduqca aydındır. Çünki bütün dünyanı insana versələr lakin o, qane olacaq ruhiyyəyə sahib olmasa, həmişə əzab-əziyyət, qorxu içində olacaqdır. İnsan, qənaət edə biləcək ruhiyyəyə malik olub tamahkarlaşsa, həmişə asudə və rahat yaşayacaq.
Digər hədislərə əsasən də, saf həyat, "qənaət"-ə yaxın sayılan "Allahın verdiklərinə razı olmaq" kimi məna daşıyır ki, o da “qənaət” anlamına yaxın bir koordinatdadır.
Digər tərəfdən də bu ifadələri ruhsuz xarakterizə etmək lazım deyil. Əksinə qənaət və razılıq ifadələrini bəyan etməkdə əsas hədəf hərislik və tamahkarlığa son qoymaqdır. Hərislik və tamahkarlıq təcavüzlərin, istismarların, müharibələrin, tökülən qanların və bəzən zillət və əsirliklərin əsas amilidir. (1)
مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَر أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُونَ
« Kişi yaxud qadınlardan hər kim, inanclı halda yaxşı iş görsə, şübhəsiz ona saf bir həyat bağışlayacağıq və yerinə yetirdikləri gözəl əməllərinin qarşılığında mükafatlarını verəcəyik.»
Təfsirçilər “saf həyatı” təfsir edərkən onu,"halal ruzi", "qənaət və qismətlə razılaşamaq", "gündəlik ruzi","halal ruzi ilə birgə ibadət" ,"Allahın fərmanına itaətdə uğur" və sair müxtəlif şəkillərdə mənalamışlar.
Əslində saf həyatın mənası o qədər genişdir ki, təkcə yuxarıda sayılanları deyil, ondan da çox mənaları əhatəyə edir. "Saf həyat" hər bir sahədə çirkin, zülm, xəyanət, düşmənlik, əsirlik, zillət, müxtəlif qorxudan - insan üçün gözəl həyatı acılaşdıran bütün ünsürlərdən kənardır. Diqqət olunası məsələ odur ki, onun ardınca Allahın bəxş edəyəci ən gözəl mükafatından söz açılır. Buradan belə anlamaq düşmək olar ki, pakizə həyat dünyada və onun gözəl mükafatı isə axirətədir. "Nəhcul-bəlağədə" hədislərin birində belə nəql olunur:
وَ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى: «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»، فَقالَ: هِیَ الْقَنَاعَةُ
İmam Əmirəl-möminin Əlidən (əleyhis-salam) "saf bir həyat bağışlayacağıq" ifadəsinin nə demək olduğunu soruşdular. O, buyurdu: "Qənaət deməkdir."
Şübhəsiz ki, bu hədisdə məqsəd "saf həyatı" qənaətlə məhdudlaşdırmaq deyil, onun mənalarından bir nümunəni bəyan etməkdir. Bu nümunə olduqca aydındır. Çünki bütün dünyanı insana versələr lakin o, qane olacaq ruhiyyəyə sahib olmasa, həmişə əzab-əziyyət, qorxu içində olacaqdır. İnsan, qənaət edə biləcək ruhiyyəyə malik olub tamahkarlaşsa, həmişə asudə və rahat yaşayacaq.
Digər hədislərə əsasən də, saf həyat, "qənaət"-ə yaxın sayılan "Allahın verdiklərinə razı olmaq" kimi məna daşıyır ki, o da “qənaət” anlamına yaxın bir koordinatdadır.
Digər tərəfdən də bu ifadələri ruhsuz xarakterizə etmək lazım deyil. Əksinə qənaət və razılıq ifadələrini bəyan etməkdə əsas hədəf hərislik və tamahkarlığa son qoymaqdır. Hərislik və tamahkarlıq təcavüzlərin, istismarların, müharibələrin, tökülən qanların və bəzən zillət və əsirliklərin əsas amilidir. (1)
Şərh qeydə alınmayıb