جبائیان از متکلمان معتزلى، معتقد است فلسفه وجوب امامت، اقامه حدود الهى است، که از شؤون امام است نه دیگران. بنابراین باید امامى در خارج باشد که به این امر مهم اقدام نماید. ولى از کلام قاضى عبدالجبار معتزلى در «شرح الاصول الخمسه» استفاده مى شود که فلسفه وجوب امامت، تنها اجراى حدود الهى نیست، بلکه اجراى همه احکام شرعى است، مانند: تنفیذ احکام و امثال آن که به امامت بستگى دارد.

يكى از مهمترين جريانهاى عقيدتى در دوران امام هادى(ع)، كشمكش شديد بر سر مخلوق بودن يا مخلوق نبودن قرآن است. معتزله که عقل گرای محض بودند قائل به مخلوقیت آن و اشاعره و اهل حدیث قائل به قدیم بودن آن بودند. این بحث از اواخر حكومت بنى اميه توسط «جَعْد بن درهم»، معلم «مروان بن محمد» آغاز گرديد، تا آنكه «مأمون» آتش اختلاف را شعله ورتر كرد و کار به جايى رسيد كه زندانها پر از مخالفان نظریه خلق قرآن گرديد. ولی «متوكل عباسى»، جانب اهل حديث را گرفت و به «محنه القرآن» خاتمه داد.