بازگو كردن فضائل از سوي امام علي(ع) از باب معرفي خويشتن است نه خودستايي؛ چون بسيارى از مردم ممكن است به موقعيت شخص بزرگى آشنا نباشند و از افكار و علوم و برنامه هاى تربيتى او بهره نگيرند؛ آيا او نبايد خود را به مردم معرفى كند؟ اگر شخص طبيبِ ماهر و متخصص در رشته هاى مختلف طبّى، تابلو بزرگى بر سر درِ مطبّ خود نصب كند و رتبه هاى علمى خود را يكى بعد از ديگرى بر آن بنويسد تا مردم او را بشناسند و از علم و تجربه او بهره گيرند، آيا خودستايى است يا معرفى كردن در برابر ناآگاهان؟ از اين گذشته يكى از مراحل شكر نعمت هاى الهى، بازگو كردن آن است كه مورد تأكيد «قرآن» هم قرار گرفته و حضرت علي(ع) هم به دستور «قرآن» عمل نموده است.

«قارون» نمونه بارز جاه طلبی است. آگاهان «بنی اسرائیل» از او می خواستند ثروت خدادادی را دست مایه فساد قرار ندهد، اما جاه طلبی، سبب سرکشی او گردید و با غرور ادعا کرد این ثروت عظیم را با علم و دانش خود به دست آورده ام. خداوند نیز «قارون» و اموالش را به وسیله زلزله ای در زمين فرو برد، گويى نه قارونى بوده و نه آن تشكيلات خيره كننده. آری جاه طلبى، غرور و غفلت انسان را از بديهى ترين مسائل حيات غافل می کند تا آن جا که این موجود ضعيف كه دائماً در معرض حوادث است ادعاى قدرت و استقلال و حتّى الوهيت مى كند.

امام علی(ع) درباره يكي از آثار «خودپسندی» می فرمایند: «خودپسندىِ انسان، يكى از حسودهاي عقل اوست». حسود كسى است كه به نعمت هايى كه به ديگري رسيده رشك مى ورزد و آرزوى زوال آنها را دارد و همين امر سبب مى شود به دشمنى با او برخيزد و... . از سویی خودپسندى در برابر عقل انسان همين كارها را انجام مى دهد، قدرت عقل را از انسان گرفته و او را به خطا مى افكند، عيب انسان را ظاهر مى سازد و مردم را از او متنفر مى كند. از این رو تعبیر امام(ع) بسیار رسا است.

امام علی(ع) درباره اثر سوء «تواضع» در برابر ثروتمندان می فرماید: «كسى كه در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع كند، دو سوم دين خود را از دست داده است». در واقع تواضع در برابر این افراد موجب ذلت تواضع كننده و طغيان ثروتمند می شود تا آنجا كه گويى ديگران را روزى خوار خود می شمارد، که متأسفانه اين رذيله اخلاقى در افراد بسيارى ديده مى شود؛ اما نبايد احترام ثروتمندان مؤمن و صالح را به سبب خدماتشان به نيازمندان و جامعه، مصداق اين حديث دانست؛ چراكه اين كار فضيلت و اداى حقى نسبت به آنهاست.

امام علی(ع) در تبیین قضاوت های دوگانه می فرماید: «از كسانى مباش كه معصيتِ كوچك ديگران را بزرگ؛ اما گناهانِ بزرگ خود را ناچيز مى بينند، طاعاتِ ديگران را كوچك؛ اما طاعاتِ خود را بزرگ مى پندارند، همواره به نفع خود و به زيان ديگران حكم مى كنند؛ اما هرگز حق را به ديگران نمى دهند»، بر اساس سخن امام(ع)، این افراد دچار تناقض شده و اعمال خود و ديگران را دوگونه مى بينند؛ در حالى كه بر اساس آیات و روایات؛ مؤمنان راستين طرفدار حق هستند، هرچند به زيان آنها باشد، باطل را رها می كنند، هرچند به ضرر آنها باشد.

قرآن در سوره زخرف، آیات 51 تا 53 به خودبزرگ بينى، جاه طلبى، و عوام فريبى فرعون اشاره می کند. فرعون با این که معجزات عظيم حضرت موسى(ع) را كه با چشم خود ديده بود، اما حس خودخواهى، برترى جويى و جاه طلبی اش به او اجازه نمى داد پذيرای حق شود، لذا برای عوام فریبی و توجیه کارهایش، کمی ثروت و پایین بودن طبقه اجتماعى و لكنت زبان حضرت موسی(ع) را بهانه قرار داد تا خودش را برتر جلوه دهد.

قارون از دستور حضرت موسی(ع) درباره دادن زکات مال سرپیچی کرد و برای بدنام کردن آن حضرت توطئه کرد. سرانجام به دستور خدا زمین قارون را با ثروتش به قعر خود فرو برد.

قارون هم نماینده فرعون در بنی اسرائیل بود و فرعون از طریق او آنان را استثمار کرده بود و هم خزانه دار گنج های فرعون بود؛ لذا با نابودی فرعونیان، آن ثروت عظیم به دست قارون افتاد. او بعد از پیروزی موسی(ع) اظهار ایمان کرد اما وقتی از تصمیم حضرت موسی(ع) برای گرفتن زکات مطلع شد، مخالفت کرد و به عذاب الهی دچار شد.

در آیات و روایات، جهل و نادانى نسبت به پاداش و کیفر الهى و عدم ایمان به معاد و همچنین احساس ضعف و حقارت ناشى از شکست، از عوامل تفاخر و فخر فروشی شمرده شده است.