حجاج یکی از سنگدل ترین مردان تاریخ جهان است. او شخصی ناقص الخلقه و کریه منظر بود که ممکن است همین عقده حقارت يكى از انگيزه هاى بى رحمى او باشد. او از سوی عبدالملک به حکومت حجاز و بصره و کوفه منصوب شد و فجایع عظیمی را به بار آورد. از این رو شعبی مى نویسد: «اگر حجاج را در مقابل خبيث ترين فرد هر امتی قرار دهیم، بر آنان غلبه خواهيم كرد». سرانجام در سن 54 سالگى بوسیله بيمارى شديد درونى راهى جهنم شد. به گونه ای که از شدت سرما فرياد مى كشيد در حالی كه ظرفهاى آتش پوست بدنش را مى سوزاند.

امام علی(ع) در سخنان خود از حجاج با کنیه «وذحه» یاد می کند. بر اساس گفته های لغت شناسان وذحه به معنی سوسک و یا پشکلی است که به پشم گوسفند چسبیده است. مورخین و شارحان نهج البلاغه درباره علت این کنیه نوشته اند: «روزى حجاج با دست خود سوسکی را فشار داد، سوسك، او را گزيد و به خاطر حساسيت، دست حجاج ورم كرد و سرانجام همين ورم باعث مرگ او شد». از سوی دیگر ابن ابی الحدید می نویسد: «حجاج به قدرى آلوده به گناهان بود كه به گوسفند كثيفى شبيه بود كه پشكل ها به دنباله او چسبيده است».

اهل تسنن در اصول دین از ابوالحسن اشعرى(270-325 هـ) پیروى مى کنند. در فروع دین نیز از چهار پیشواى مذاهب معروف یعنى: ابوحنیفه (مذهب حنفى)، مالک (مذهب مالکى)، شافعى (مذهب شافعى) و احمد بن حنبل (مذهب حنبلى) پیروى مى کنند. این چهار پیشوا نه از صحابه بوده اند و نه از تابعین! بلکه در دوران عباسی مورد توجه قرار گرفتند. پس از آن زیر یک شعار گرد آمده و آنها را اهل سنت و جماعت نامیدند. آنها پس از فوت چهار امام خود، درِ اجتهاد را بسته و تنها تقلید از این امامان مرده را اجازه مى دهند.

معاويه، بُسْر بن ابى اَرطات را با سه هزار نفر به سوی مدينه و مکه روانه کرد و به او گفت: ساکنان آن دو شهر را به وحشت بينداز و اموالشان را غارت کرده، آنان را آواره و پراکنده ساز و پس از آن به سمت یمن حرکت کن. در هنگام ورود بسر به یمن، عبيدالله بن عبّاس فرماندار امام على(ع) فرار کرد، بسر فرزندان عبیدالله را کشت و زنان مسلمان را به اسارت گرفته و آنان را در بازار به فروش رساند. سپس به سوى جيشان روانه شد و در آنجا به قتل عام پيروان امام پرداخت.

سعید بن عاص، فرزند کسی است که در همسایگی پیامبر(ص) بود و آن حضرت را آزار و اذیت مى نمود و امیرالمؤمنین او (عاص) را در روز جنگ بدر کشت. امّا سعید جوانى خوشگذران بود که بدون هیچ سابقه و لیاقتى، از سوى عثمان والى کوفه شد و از روز نخست چنان صحبت کرد که دلها را مضطرب و مردم را به دشمنى و مخالفت کشاند.

«سعيد بن عاص» از طائفه بنى اميّه و از دودمان قريش است و زمان پيامبر اكرم(ص) را درك كرد و از فرماندهان لشكرهاى فاتح اسلام بود. وي كه در دامان عمر بن خطاب پرورش يافته بود در زمان عثمان، والى كوفه شد؛ اما با اعتراض كوفيان روبرو شد و به مدينه بازگشت. وي در زمان معاويه حكمران مدينه بود و تا آخر عمرش در اين منصب باقي ماند؛ اما در جريان جنگ جمل و صفين از طرف هاي درگير حمايت نكرد و از آنها كناره گيري نمود. او مردي متكبر، خشن و سختگير بود و در سخن گفتن مهارت داشت.