امام علی(ع) در نهج البلاغه به بيان عظمت نعمت هاى الهى بر انسانها مى پردازد و مي فرمايد: «به خدا قسم اگر دلهاى شما به كلّى آب شود و چشمهايتان از شدّت شوق به خدا و يا از خوف او [به جاى قطرات اشك] خون ببارد، سپس تا پايان دنيا زنده بمانيد و تا آنجا كه در توان داريد در اطاعت خدا تلاش كنيد، باز اعمالتان پاسخگوى نعمت هاى عظيم الهى بر شما نيست، به ويژه نعمت هدايت شما به سوى ايمان؛ بنابراين به اعمال ناچيز خود مغرور نشويد و بدانيد همه آنها در برابر نعم الهى همچون قطره اى است در برابر دريايى عظيم و ژرف».

امام علي(ع) می فرماید: «شما را به تقوی و شكر نعمت ها و آزمايش هاي الهی [كه سبب ترفيع مقام شما مى شود] توصیه می کنم». نعمت هايى كه باعث شده تا امام علي(ع) مردم را به خاطر آنها توصيه به تقواي الهي و شكر خداوند بفرمايد عبارتند از: خاتميت پيامبر(ص)، بهترين امّت بودن، عدم نزول بلا بر امّت به خاطر وجود پيامبر(ص) و استغفار كردن، پرده پوشى افراد گنهكار، دادن فرصت توبه و بازگشت و عدم تعجيل در مجازات آنها.

امام صادق(ع) درباره نتيجه «شكر نعمت» و «كفران نعمت» مي‌فرمايد: «در كتاب آسمانى تورات نوشته شده كه زوالى براى نعمت ها نيست، اگر شكر آن به جاى آورده شود و بقايى براى نعمت‌ها نيست، اگر كفران شود». شكر هم فقط شكر لفظى نيست؛ بلكه بايد در عمل هم نمود داشته باشد؛ چرا كه بهره‌بردارى صحيح از يك نعمت، شكر عملى است.

نعمت‌هاي مخفي، نعمت‌هايي است كه انسان از آن ها غافل مي‌شود. يكى از آن نعمت‌ها، نعمت ولايت است كه چون برايش زحمت نكشيده و ارزان بدست آورده‌، قدر آن را نمى‌داند. نعمت سلامت، امنيّت، فرزندان صالح و... هم از نعمت‌هايى است كه قدر آن‌ها مجهول است و بايد به خاطر آنها خدا را شكر گفت. شكر نعمتِ ولايت نيز به اين است كه راه ائمّه(ع) را ادامه بدهيم.

امام علی(ع) در رابطه با توفيق شكرگزارى می فرماید: «كسى كه توفيق شكرگزارى پيدا كند از فزونى نعمت محروم نخواهد شد»، هم چنین خداوند فرموده: «اگر شكرگزارى كنيد، نعمت بر شما افزون خواهم كرد»، زيرا شكرگزار با این عمل لياقت خود را براى فزونى نعمت ثابت مى كند. از سویی مهم ترین مرحله شكر، شكر عملى است به طوري كه هر نعمتى را در جاى خود استفاده كند و آنها را وسيله عصيان خدا قرار ندهد. امام علی(ع) در حدیثی می فرماید: «نخستين چيزى كه در برابر خداوند سبحان بر شما واجب است شكر نعمت هاى اوست».

انسان علاوه بر شکر نعمت های خداوند، باید در برابر انسان های دیگر، که واسطه نعمت های الهی هستند نیز شکرگزار باشد. پیامبر(ص) در حديثى مى فرمايد: «خداوند در روز قيامت می فرماید به ذاتم سوگند؛ شكر بنده را نمی پذیرم اگر در برابر واسطه در نعمت شكرگزار نباشد». تشکر در برابر نعمت هدایت معصومین(ع)، اساتيد و پدر و مادر، تشکر از برترین واسطه های نعمت ها است. به يقين اين شكرگزارى ها افزون بر اين كه باعث پرورش روح انسان مى شود، نيكوكاران را به كار نيكِ بيشتر تشويق و غير نيكوكاران را در اين زمره وارد مى كند.

امام صادق(ع) فرمودند: «در هر نَفَسى از نَفَس هاى تو شكرى لازم است براى تو و بلكه هزار شكر يا بيشتر. كمترين حد شكر اين است كه نعمت را از طرف خدا ديده و تنها علت و سبب نعمت را خدا دانسته و به آنچه او عطا مى كند راضى باشد و به وسيله نعمت هاى او معصيت و مخالفت اوامر و نواهى او نكند». خدا روز قيامت به وسيله چهار كس بر چهار گروه حجت را تمام ‌مي كند؛ به سليمان(ع) بر توانگران، به يوسف(ع) بر بندگان، به عيسى(ع) بر درويشان و به ايّوب(ع) بر اهل بلا.

عدم شكرگزاري ناشی از دو چیز است: 1. جهل؛ یعنی به اصل نعمت جهل دارند و بعضى چيزها را نعمت نمی دانند. 2. غفلت؛ برخی هم از نعمت ها غفلت دارند، هر نعمت عمومى را گرچه مى دانند نعمت است ولى از آن غافل اند و حق آن را بجا نمى آورند. گویند يكى در نزد بزرگى از فقر گله مى كرد. آن بزرگ گفت: مى خواهى چشم نداشته باشى و ده هزار درهم داشته باشى؟ گفت نه. گفت: مى خواهى عقل نداشته باشى و آن مقدار داشته باشى؟ و ... ، گفت پس خدا در نزد تو پنجاه هزار درهم جنس و كالا گذاشته چرا گله مى كنى؟!

سخنان معصومين(ع) در باب شکرگزاري بسيار است، پيامبر(ص) مي فرمايد: «كسى كه غذا بخورد و شكر نعمت را بجا آورد، پاداش روزه دارى را دارد كه براى خدا روزه گرفته است و شخص تندرستى كه شكر خدا را بجاى آورد اجر بيمارى را دارد كه در برابر بيمارى صبر و شكيبايى دارد، و دارنده اى كه شكر نعمت را بجا مى آورد، اجر محروم قناعت پيشه شكيبا را دارد». امام علي(ع) در حديثي مي فرمايد: «شكر نعمت مانع زوال نعمت و سبب تأييد آن مى گردد». البته در زمينه اهميت شكر و تأثير آن در دوام و فزونی نعمت، احاديث بسياري وارد شده است.