حضرت هود(ع) از سوی قوم بت پرستش تهدید به مرگ می شود، ولی نه تنها به قدرت عظيم مخالفان بت‏ پرست و شرارت هاى آنها اعتنا نمى ‏كند؛ بلكه آنها را تحريك به قيام بر ضدّ خود مى‏ نمايد، تا به آنان ثابت كند قلب و روح او به جاى ديگرى وابسته است و با «توکل» بر ذات پاك او كمترين واهمه ‏اى از توطئه‏ هاى دشمنان ندارد و اين خود نشان مى ‏دهد كه توكّل بر خدا تا چه اندازه به انسان شجاعت و استقامت مى‏ بخشد.

آثار و پیامدهای «شجاعت» از ديدگاه اخبار و احاديث بسيارند از جمله اينكه: شجاعت زينت است و ترس عيب است. سخاوت و شجاعت صفات شريفى هستند كه خداوند سبحان آنها را در وجود كسانى كه دوستشان دارد و آزموده است قرار مى‏ دهد، افراد شجاع و با شهامت و سخاوتمند كانون بزرگوارى و مركز نيكى هستند. همچنین امام علي(ع) در مورد فرماندهان بزرگ لشكرش مسئله شجاعت و شهامت را از اصول اساسى و صفات برجسته انسانى شمرده است.

«مراقبه و محاسبه» دو عامل مهم تربيت هستند. انسان وقتي بداند كسى مراقب اوست و در همه حال، او را زير نظر دارد و از اسرار درون او نيز مطلع است، ديگر خود را در انجام كارها آزادِ مطلق نمي بيند و در انجام كارها دقيق و سختگير مي شود. كدام عاقل است كه در معامله «متاع قليل» به «مواهب كثير» ترديد به خود راه بدهد؟ اينجاست كه ايمان به معاد مى تواند سرچشمه انواع انفاق ها، گذشت ها و ايثارها گردد و روح شجاعت، شهامت و صبر و استقامت را در انسان تقويت كند.

امام علی(ع) به نكوهش یاران سست عنصر خود مى پردازد و با نهايت مدارا با آنها مى فرمايد: «چقدر با شما مدارا كنم؟ همچون مدارا كردن با شتران تازه كار كه از سنگينى بار، پشتشان مجروح مى شود و يا همچون جامه كهنه اى كه هرگاه گوشه اى از آن را بدوزند، از سوى ديگر پاره مى شود!». سپس حضرت در تشبيه ديگری ضعف آنها را آشكار ساخته مى فرمايد: «به خدا سوگند! ذليل آن كس است كه شما ياور او باشيد و آن كس كه به وسيله شما [به سوى دشمن] تيراندازى كند، همچون كسى است كه تيرى بى پيكان و بدون پايه رها سازد».

«ترس معقول» یا ترس از چیزهای خطرناك، يكى از پديده ‏هاى طبيعى و از نعمت ‏هاى بزرگ خداست و سبب نجات از خطراتى است كه انسان را تهديد مى ‏كند. در مقابل «ترس مذموم» آن است كه انسان از عواملى بترسد كه در خور ترسيدن نيست، مانند اینکه هر خطر موهومى را جدّى بگيرد و از هر دشمن خيالى وحشت كند، چنين ترسى مايه عقب ماندگى و شكست است. بايد دانست كه غالباً در زندگی نمي شود دست به كارى زد که هيچ گونه خطرى در آن وجود نداشته باشد، اینجاست که نقش شجاعت روشن مى ‏شود و آثار منفى رذيله ترس و جُبن خود را نشان مى ‏دهد.

«ترس» اين صفت رذيله آثار نامطلوب بسيارى در زندگى انسان ها دارد: عامل قطعى شكست و زبونى ملت ها و اقوام مختلف است، انسان را از كارهاى بزرگ باز مى‏ دارد؛ زيرا كارهاى بزرگ هميشه با مشكلات بزرگ رو به روست و انسان هايى را مى‏ طلبد كه بتوانند از سدّ مشكلات عبور كنند و اين كار از افراد ترسو ساخته نيست.

ممكن نيست انسان در زندگى هرگز با ناكامى رو به رو نشود؛ چرا كه در طبيعت اين زندگى، خواه ناخواه ناكامى وجود دارد. مهم اين است كه او چگونه مى تواند از ناكاميها عاملى براى پيروزيهاى آينده بسازد؛ ضعفها را بشناسد، كمبودها را حس كند و مواضع غلط را اصلاح نمايد. این نیز درست است كه شكستها گاهى گران تمام مى شود؛ ولى اگر از آن وسيله اى براى تجديد نظر عميق در برنامه ها و كشف «مناطق آسيب پذير» ساخته شود، نه تنها بهائى كه براى آن صرف شده زياد نيست؛ بلكه گاه سود حاصل از آن به مراتب بيش از زيانش خواهد بود.

مردان بزرگ عقيده دارند كه آفرينش جهان ساده نيست، و قرائن موجود در حوادث و پديده هاى اين عالم گواهى مي دهند كه طرح آن از يك منبع قدرت بى پايان سرچشمه گرفته است و هنگامى كه با آن مبدأ بزرگ آشنا مى شوند همه چيز در نظرشان كوچك مى شود؛ به همين دليل هرگز بخاطر از دست دادن چيزى، روح آنان دستخوش طوفانهاى اضطراب و نگرانى نمى گردد و با دشواريهاى زندگى، به اتكاى قدرت او با شهامت مبارزه مى كنند، و همين اعتقاد و ايمان به دل هاى آنها نيرو و توان مى بخشد تا خود را در برابر هيچ مشكلى زبون و ناتوان نبينند.

حضرت علي(ع) پس از شنيدن پيشنهاد آزادي اسراي سپاهش با هزينه بيت المال فرمودند: آزاد كردن اسير كار خوبي است و ادامه مبارزه است؛ امّا كسي كه به اندك حادثه ای فوراً تسليم مي شود، شهامتي ندارد. آنها را كه زخمي و اسيرند و زخم در جلوي بدن آنهاست آزاد كنيد؛ چون معلوم مي شود تا آخرين لحظه مقاومت كرده ‏اند و بعد اسير شده ‏اند و آنهايي كه زخم در پشت بدنشان است، معلوم مي شود فرار كرده و سپس دستگير شده ‏اند؛ لذا او به درد ما نمي ‏خورد. چون شهادت را نشناخته است.

ايمان به «معاد» تاثير مهمي در استقامت و مقاومت در مقابل دشمن در ميدان جهاد دارد. آری كسانى كه به قيامت ايمان دارند هرگز مرگ را پايان زندگى نمى دانند؛ بلكه سرآغاز زندگى برتر مى شمارند همچون ساحران فرعونى که بزرگترين ايثار و گذشت را از خود نشان دادند و جوائز فرعونى و منافع مادى را زير پا گذاشتند و به استقبال مرگ رفتند و با شهامت ايستادند و به شهادت رسيدند.