براى مبارزه با اين خوى زشت، قبل از هر چيز بايد به پيامدهاى شوم آن انديشيد و عواقب دردناك عجله و شتابزدگى را مورد توجه قرار داد و حوادث بسيار ناراحت كننده اى را كه بر اثر شتابزدگى در كارها ديده شده، به خاطر آورد. از سوى ديگر، بايد با تمرين ها و تلقين هاى پى در پى، به اين خلق و خو چيره شد؛ زيرا هر كارى با تمرين مبدل به يك عادت و هر عادتى با ادامه مبدل به يك خلق و خو مى شود.

«عجله» اين خوى ناپسند، مانند بسيارى از رذايل ديگر، قبل از هر چيز از هوی پرستى سرچشمه مى گيرد. همچنین حبّ دنيا كه سرچشمه خطايا و معاصى است، كمى ظرفيت و سعه صدر، جهل و نادانی، تسویلات شیطان و تزئینات او و فريب هاى دوستان نادان و ...، از سایر عوامل شتابزدگى و عجله می باشد.

پندار دلالت آخرین آیه سوره «کافرون» که مى گوید: «آئین شما براى خودتان و آئین من براى خودم»، بر مفهوم «صلح کل» و اجازه به مشرکین برای باقی ماندن بر آئینشان، پنداری بسیار بى اساس است. زیرا لحن آیات به خوبى نشان مى دهد این تعبیر نوعى تحقیر و تهدید است، یعنى آئین شما ارزانى خودتان باد و به زودى عواقب نکبت بار آن را خواهید دید. شاهد گویاى این مطلب، صدها آیه قرآن مجید است که شرک را در تمام اشکالش مى کوبد، از هر کارى منفورتر مى شمرد و گناهى نابخشودنى مى داند.

رواياتى به دست ما رسیده است كه دلالت بر هلاكت «رباخواران» در دنيا دارد. به عنوان مثال: امام صادق(ع) می فرمایند: «وقتی كه خداوند اراده بر هلاكت قومى كند، ربا در ميان آنها ظاهر مى گردد» که این هلاکت، مجازات دنیایی ربا خواران محسوب می شود.

در روايات، مطالب تكان دهنده اى پيرامون عواقب سوء «غفلت» وارد شده که برخی از آنان عبارتند از اينكه: «غفلت» از بزرگترين دشمنان انسان است، سبب غرور انسان مى شود و مقدمات هلاكت او را فراهم مى سازد، مايه گمراهى افكار و سرلوحه نحوست هاست، مانع اثر كردن مواعظ و اندرزها در انسان مي شود و كمى غفلت از دلايل پيشرفت دولت هاست و ... .

«تغافل منفي» اين است كه انسان واقعيت ها را بداند و باور داشته باشد كه زندگى دنيا ناپايدار است؛ ولى با اين حال، چنان از كنار اين مسايل بگذرد كه گويى هيچ چيزى نمى داند و نمى بيند. «تغافل مثبت» اين است كه انسان، چيزهايى را بداند كه پنهان كردن آن لازم يا پسنديده است، مانند پنهان ساختن عيوب ديگران. با این حال تغافل يكى از اصول مهم زندگى آرام بوده و پيشوايان بزرگ اسلام در گفتار و عمل، نسبت به اين مسئله تأكيد كرده اند. به يقين اگر انسان ها اصل «تغافل» را از زندگى خود حذف كنند، گرفتار دردسرهاى بى دليل خواهند شد.

آیات مختلف قرآن صراحتا مى گوید: این کتاب بزرگ آسمانى تنها براى تلاوت نیست. بلکه هدف نهائى از آن «ذِکْر»؛ (یادآورى)، «تدبر»؛ (بررسى عواقب و نتائج کار)، «انذار»؛ (پند دادن)، «خارج کردن انسان ها از ظلمات به نور» و«شفا» و«رحمت» و«هدایت» است.

قرآن اختلاف زبان و رنگ در انسان ها را یکى از پایه هاى شناخت اقوام مختلف و از نشانه هاى خداوند می داند؛ اما تورات می گوید در آغاز که زبانِ همه مردم روى زمین یکى بود، اتحاد و یکپارچگی در بین آنها نیز زیاد بود و این قضیه خوشایند خداوند نبود، و از عواقب آن نگرانى داشت؛ لذا به بعضى از فرشتگان فرمود: «بیا به زمین برویم و زبان آنها را مخلوط کنیم تا پراکنده شوند» یعنى تفرقه بیندازم و خدایى کنم!!

اگر انسان به کار خلاف و غلطى ادامه دهد تدریجاً با آن انس مى گیرد، نخست یک «حالت» است، بعداً یک «عادت» مى شود، سپس مبدل به یک «ملکه» مى گردد و چون خود آگاهانه این راه را انتخاب کرده است مسئول تمام عواقب آن مى باشد بى آن که جبر لازم آید، درست همانند کسى که آگاهانه با وسیله اى چشم و گوش خود را کور و کر مى کند تا چیزى را نبیند و نشنود. و اگر مى بینیم اینها به خدا نسبت داده شده است به خاطر آن است که خداوند این خاصیت را در این گونه اعمال نهاده است.