فقهای اسلام با توجه به سبب و شأن نزول و ظَهر و بطن آيات، قاعده اى را به دست آورده‌ و با تمسك به آن، احكام را استنباط مى‌ كنند. آن قاعده عبارت است از: «اعتبار به گستردگى لفظ است، نه خصوصيّت مورد»؛ يعنى فقيه بايد خصوصيات مورد را كنار گذاشته و از جنبه هاى عمومى لفظ بهره بگيرد. به عنوان مثال در قرآن آمده: «مشرق و مغرب، از آن خداست! پس به هر سو رو کنید، رو به خدا کرده اید». اين آيه داراى ظَهر و بطن است و در ظاهر با آياتى كه ايجاب مى كند حتما رو به كعبه نماز بخوانيد منافات دارد؛ ولى با مراجعه به شأن نزول، اين تنافى برطرف مى شود.

در «عصر ظهور»، تزيين معابد و مساجد و ظاهرسازى هاى بى محتوا و تشكيلات عريض و طويل به نام مذهب و دين ممنوع مى شود و معابد به صورت ساده و بى آرايش و دور از هر گونه تجمل در مى آيد.

از جمله مراكزى كه به نشر فرهنگ اسلامى كمك مي كند وجود مساجدي مانند مسجدالحرام، مسجدالنبي و مسجد كوفه است كه از مراكز مهمّ فرهنگى اسلام اند؛ چراكه با عبادت در آنها، دل و جان مسلمانان غرق نور و معنويّت شده و ارتباط فرهنگى با ساير مسلمين برقرار مي شود. اين مساجد از صدر اسلام و بعد از آن محل درس و بحث بوده‌ و علماى بزرگ در آنها به تعليم علوم و پرورش شاگردان پرداخته اند. به علاوه، وجود زيارتگاه هاى پيشوايان بزرگ اسلام وسيله خوبى براى مبادله اطلاعات و انتقال معلومات و مبارزه با تهاجم فرهنگ هاى بيگانه است.

ایشان مى‌فرمايند: «خانه‌هاى خود را با تلاوت قرآن نورانى كنيد و آنها را مثل قبرستان خاموش و تاريك نكنيد، همان‌طور كه يهود و نصارى رفتار كردند كه عبادت را مخصوص معابد قرار دادند و خانه‌ها را تعطيل كردند [و در خانه‌ها خبرى نبود] پس هر خانه‌اى كه در آن زياد تلاوت قرآن شود، خير و بركت در آن زياد مى‌شود، گشايش [در مال، ثروت، دانش، محبت، قدرت و ...] در اهل خانه پيدا شده و آن خانه بر اهل آسمان نورافشانى مى‌كند، همان‌طور كه ستارگان بر اهل زمين نورافشانى مى‌كنند».

کتاب «تاریخ مدینه دمشق» توسط ابو القاسم على بن حسن بن هبه الله ابن عساکر شافعى دمشقى (499ـ571ق) نوشته شده است که کتابى تاریخى، رجالى، و حدیثى و از مهم ترین و پر اهمیت ترین کتاب هاى مورد توجه اهل سنت و علماى شیعه مى باشد. این کتاب با نام «التاریخ الکبیر» و تاریخ ابن عساکر نیز شناخته شده است و على رغم نام آن، تاریخى عام بوده و همه مناطق و اشخاص مهم تاریخ اسلام را به طور کاملا مفصل و البته مستند گزارش کرده است. حجم بالاى کتاب به این دلیل است که سندهاى فراوان براى مطالب ذکر شده است و هزاران حدیث نبوى و بیش از دو هزار حدیث از امیر المومنین على(ع) را به طور مستند و کامل در بر گرفته است. از این رو علاوه بر تاریخى بودن آن، به عنوان کتاب جامع و معتبر حدیثى نیز تلقى شده و از مهم ترین منابع علماى رجال و حدیث اهل سنت مثل سیوطى، ذهبى، ابن حجر و دیگران بوده است. کتاب تاریخ دمشق مطالب فراوانى از منابع پیشینیان ذکر کرده است که امروزه در دست نیست. ابن عساکر بسیارى از وقایع و حقایق مربوط به شیعه و عقاید آن را در کتابش نقل کرده و کتاب او از مهم ترین مراجع و منابع احتجاج علماى شیعه براى اثبات حقانیت عقاید خود در برابر اهل سنت به شمار می ورد.

در روايات، علائم و نشانه هايي براى دوره «آخر الزمان» ذكر شده كه با تحقق آنها در عصر حاضر پى مى بريم كه هم اكنون در دوره آخر الزمان قرار داريم. برخي از اين نشانه ها عبارتند از: گسترش ترس و ناامنى، تهى شدن مساجد از هدايت، سردى عواطف انسانى، گسترش فساد اخلاقى، آرزوى كمى فرزند، مرگ هاى ناگهانى و جنگ و كشتار.

در روایات اسلامى چنان انگشت روى جزئیّات علائم و مفاسد آخر الزمان گذارده شده که گویى این پیشگوئی ها مربوط به همین قرن است. از جمله، در روایتى از امام صادق(ع) به ده ها نوع از این مفاسد اشاره شده است، مانند: 1- فراگیر شدن ظلم. 2- بی محتوا شدن آئین خدا. 3- پیشی گرفتن اهل باطل بر اهل حق. 4- اهل حق جز با دل توان بیزاری جستن از باطل را ندارند. 5- سرمایه هاى عظیم در راه خشم خـدا  صرف گردد. 6- مساجد پر از کسانى است که از خدا نمى ترسند. 7- تمام همّت مردم شکم و فرجشان است؛ و... .

آنچه در روایات عصر ظهور بر روی آنها تاکید شده است، اول عدالت است؛ یعنی هرکس به اندازه تلاش و لیاقتش بهره مند می شود.  دوم اینکه دستیابی به منابع زمین امکان پذیر می شود و زمين بر كات و گنجهاى خود را آشكار مى سازد. سوم اینکه انسانها به غنای روحی می رسند؛  یعنی حرص از دلهای آنها ریشه کن می شود. در آن دوران دیگر کسی نمی ماند که تهی دست و فقیر باشد. احداث شهرها و راههای وسیع و مساجد بزرگ اما ساده و نظارت بر معماری خانه ها، از جمله برکات حکومت حضرت مهدی(عج) است.

ابن تیمیه شیعه را متهم می‌کند که مساجد را تعطیل نموده و حرم بزرگانشان را آباد ساخته... و حج حرم‌ها را مهم‌ تر از حج بیت ‌الله می‌داند. در پاسخ باید ابن تیمه را به مساجد شیعه و نمازهای جماعتی که در آنها برگزار می‌شود، ارجاع داد و احکام احترام‌ آمیز شیعه درباره مساجد را به او یادآور شد. درباره حرم‌ها نیز شیعه صاحبان قبر را عبادت نمى کند، بلکه طبق روایات اهل بیت(ع) با زیارت آن اولیا به خدا تقرّب مى جوید. همچنین شیعه حجِ را از ارکان دین دانسته و تأخیر آن از سال وجوبش را گناه کبیره می‌داند.
 

مراكز ديني و مساجد و نماز جمعه و جماعات را بايد حفظ كرد و از اين فيض بزرگ محروم نبود. حضرت علي(ع) در تمثيلي به اين سوال چنين پاسخ مي دهند: «همان طور كه يك گوسفند جا مانده از گله، تحت سرپرستي شبان نيست و طعمه گرگ مي شود، كسي كه جامعه او را رها كرده نيز مانند گوسفندي است كه از رمه جدا شده است». فاصله گرفتن از امت اسلامي و جامعه مسلمين مخاطره ‏آميز است و بودن در كنار جمع بركاتي را براي فرد به ارمغان مي آورد.