شستن 11 مطلب

بیان نحوه انجام «وضو» در قرآن

بر اساس آیات قرآن مقدار شستن دستها و مسح سر و پا در «وضو» چقدر است؟

خداوند در آيه 6 سوره «مائده» مقدار شستن دست را در وضو تا آرنج بیان فرموده؛ اما درباره کیفیت شستن، مطلبی بيان نفرموده است؛ لذا باید بر اساس سیره پیامبر(ص) از آرنج به سمت انگشتان دست را شست. خداوند در ادامه آيه می فرماید: «و امسحُوا برؤوسكم و أرجلكم» يعنى قسمتى از سر و پاهایتان را مسح كنيد؛ چون حرف «بـ» در اینجا طبق صريح بعضى روايات و اهل لغت «تبعیضیه» است و اینکه «أرجلكم» در کنار «رؤوسكم» آمده نشان می دهد حکم آن دو یکی بوده و باید بخشی از سر و پا مسح شود.

حکمت «وضو» از نظر روايات

حکمت «وضو» گرفتن از نظر روايات چیست؟

در حديثی از پيامبر اكرم(ص) آمده: «شستن دست و صورت، يعني خدايا هر گناهي كه با اين اعضا انجام دادم آن را می شویم، تا با دست و صورت پاك تو را عبادت كنم و با پيشاني پاك سر بر خاك بگذارم. مسح سر در وضو، يعني خدايا سرم را از هر خيال باطل كه در آن پروراندم تطهير مي ‏كنم. مسح پا، يعني خدايا من از جاي بد رفتن پا مي‏ كشم و اين پا را از هر گناهي كه با آن انجام داده ‏ام تطهير مي ‏كنم».

مسح پا در سیره صحابه و تابعین

آیا سیره صحابه و تابعین بر وجوب مسح بوده یا شستن؟

سیره صحابه و تابعین بر وجوب مسح بوده نه شستن، مثلا صفیان گوید: «على(ع) را دیدم که وضو گرفت و روى پاها را مسح کشید»، هم چنین حمران می گوید: «عثمان را دیدم که آب طلبید، سه بار دستهایش را شست، مضمضه و استنشاق کرد، سه بار صورتش را و سه بار دو ذراع خود را شست و سر و پشت پایش را مسح کشید». از سویی عکرمه از ابن عباس نقل مى کند: «وضو، دو شستن است و دو مسح» و عبدالله عتکى از عکرمه نقل مى کند: «پا شستن ندارد، آنچه درباره پاها نازل شده است مسح است».

مسح بر پا به جاى شستن‏

چرا شیعیان به جاى شستن، پاها را مسح مى کنند؟

ظاهر آیه ششم سوره مائده، حاکى از آن است که انسان نمازگزار به هنگام وضو دو وظیفه دارد: یکى شستن و دیگرى مسح . از بررسى روایات و تاریخ تشریع وضو به دست مى آید که دو عامل سبب پیدایش انحراف از ظاهر آیه شده است :1-  سلطه ها و حکومتها 2-  تقدیم مصلحت اندیشى بر ظهور آیه‏.

روایات مسح از پیامبر اکرم (ص)

آیا در کتب اهل سنت روایاتی از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) درباره لزوم مسح بر پا وارد شده است؟

دلالت روشن آیه وضو بر لزوم مسح و روایات چشم گیر در این مورد، ایجاب مى کند که فقیهان اهل سنت در این مسأله تجدید نظر کنند و از این طریق گامى به سوى وحدت در رفتار بردارند. جابر بن عبداللّه گوید: امام باقر(ع) به من فرمود: «بر سر و پاها مسح بکش». هم چنین بسر بن سعید مى گوید: «عثمان وضو گرفت و بر سر و پاها سه بار مسح کشید و گفت: رسول خدا این چنین وضو مى گرفت». از سویی عامر الشعبى، مى گفت: «اساس وضو را دو شستن و دو مسح کشیدن تشکیل مى دهد».

«فعل كثير» بودن اعطاء انگشتر به سائل در نماز توسط امام علي(ع)!

آيا بیرون آوردن و دادن انگشتر به سائل در نماز موجب بطلان نماز نمی شود؟

در آوردن انگشتر مطابق هيچ فتوايى «فعل كثير» و موجب اشكال در نماز نيست؛ به خصوص اگر اشاره كرده باشد و سائل شخصاً در آورده باشد. ضمن اینکه فقهاء تصريح كرده اند كه حتى كشتن حيوان گزنده مانند عقرب در حال نماز و يا برداشتن و گذاشتن بچّه كوچك در آن حال و يا شمردن عدد ركعات نماز به وسيله سنگريزه و حتى شستن گوشه لباس يا دست اگر در حال نماز نجس شود، ضررى براى نماز ندارد.

روش وضو گرفتن بهائیان

روش وضو گرفتن بهائیان چگونه است؟

میرزا بهاء در نحوه وضو قائل به اختصار شده و شستن دست ها تا آرنج و مسح سر و پا را لازم نمی داند و برای سهولت بیشتر، نیت و قصد قربت را نیز از وضو برداشته و وضو را به شستن معمولی دست و صورت، در صورت توانائی و بودن آب، برای سه نماز مختصر نموده است.

مسح یا شستن پاها در وضو

آیا در وضو، پاها را باید مسح کرد یا شست؟

خداوند می فرماید: «هنگامى که براى نماز بپا خاستید صورت و دستها را تا آرنج بشوئید و سر و پاها را تا مفصل مسح کنید». از نظر قواعد ادبى، لفظ «أرجلکم» باید عطف بر «رؤسکم» باشد که نتیجه آن مسح پاهاست. اما چنانچه این دو جمله را به فرد عرب زبانى ارائه کنیم، می گوید وظیفه ما نسبت به صورت و دست، شستن؛ و نسبت به سر و پاها، مسح است. از سویی فرقى میان دو قرائت جر و قرائت نصب، کلمه «أرجلکم» عطف بر کلمه «رؤسکم» است؛ با این تفاوت که اگر بر ظاهر «رؤسکم» عطف شود مجرور، و اگر بر محل آن عطف شود منصوب خواهد بود.

مهر ورزی فاطمه(س) نسبت به رسول خدا(ص) در منابع اهل سنت

چه روایاتی درباره ی مهر ورزی و غم خواری فاطمه(علیها السلام) نسبت به پیامبر(صلی الله علیه وآله) در منابع اهل سنت وارد شده است؟

علمای اهل سنت در روایاتی، از عطوفت حضرت فاطمه(س) نسبت به پیامبر(ص) حکایت کرده اند. همانند مسلم که می گوید؛ در جنگ احد صورت پیامبر(ص) زخمی شد و دندان رباعیه ی آن حضرت شکست، در این میان فاطمه(ع) خون را از چهره آن حضرت می شست. هم چنین امام علی(ع) می فرماید: با پیامبر(ص) در گودال های خندق بودیم که فاطمه(ع) قطعه نانی را به حضرت تقدیم کرد. پیامبر فرمود: این چیست؟ عرض کرد: از قطعه نانی که برای فرزندانم پخته ام برای شما آوردم. حضرت فرمود: دخترکم! این اولین طعامی است که پدرت بعد از سه روز می خورد.

کیفیّت شستن دستها در وضو

منظور قرآن از شستن دستها تا آرنج چیست؟

خداوند در سوره مائده می فرماید: « اى کسانى که ایمان آورده اید، هرگاه به نماز ایستادید، صورت ها و دست هایتان را تا آرنج بشویید».بر اساس این آیه فقها در کیفیت شستن دست ها اختلاف نظر دارند، اما ائمه معصومین و پیروانشان معتقدند باید دست ها از آرنج تا نوک انگشتان شسته شود و سنت نیز همین است. از این رو امام باقر(ع) در بیان کیفیت وضوی پیامبر(ص) در مسح سر و پاها، با همان آبى که در دست ها بود، سر و پاها را تا برآمدگى روى پا مسح کشید، بدون آنکه آب تازه اى بریزند سر و پاها را مسح کردند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الصادق (عليه السلام) :

دِرْهَمٌ فِي الْحَجِّ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفَيْ أَلْف فِيمَا

يک درهم در راه حجّ هزينه کردن، بهتر و بالاتر از دو ميليون درهم است که در غير حجّ در راه خدا هزينه شود

تهذيب الأحکام: 5/22