«خودسازی» یکی از مهم ترین اثرات سازنده «انتظار» است؛ زیرا چنین تحولی نیازمند به عناصر آماده و با ارزش انسانی دارد تا بتواند بار سنگين چنین اصلاحات وسيعى را به دوش بكشد، و در درجه اول محتاج به بالابردن سطح انديشه، آگاهى و آمادگى روحى و فكرى براى همكارى در پياده كردن آن برنامه عظيم است. در واقع مُنتظِر واقعى نمى تواند نقش تماشاچى را داشته باشد؛ بلکه باید با به کار بستن عمیق ترین برنامه های اخلاقی، فکری و اجتماعی به خودسازی بپردازد. و اين معنى انتظار واقعى است، و با این شرایط کسی نمى تواند بگويد چنين انتظارى سازنده نيست.

برای بررسی دقیق اثرات سازنده «مسئله انتظار» باید به سراغ پيامدهاى اين انتظار در وضع كنونى جوامع اسلامى برويم؛ آيا ايمان به چنين ظهورى انسان را به گونه ای در افكار رؤيايى فرو مى برد كه از وضع موجود خود غافل شده، و او را تسليم هرگونه شرايطى مى كند؟ يا اينكه به راستى اين عقيده يك نوع دعوت به قيام و سازندگى فرد و اجتماع است؟ در روایات بر مسئله انتظار تاکید شده و شخصِ منتظر را همانند شمشيرزنى در راه خدا و مانند کسی می داند که زیر پرچم قائم(عج) قرار دارد. از این رو انتظار چنين حكومتى بالاترين اعمال و عبادت معرفى شده است.

انتظارِ انقلاب جهانی علاوه بر این که عمومى و همگانى است، همه شئون و جوانب زندگى انسانها را اعمّ از فرهنگى، سیاسى، اقتصادى و اخلاقى در بر مى گیرد به طوري كه سطح آگاهى و آمادگى روحى و فكرى افراد را بالا مي برد، با دیگران همکاری می کند، به اصلاح وضع دیگران می پردازد، نقاط ضعیف را ترمیم می کند و زمينه هاي قیام را آماده می سازد.

ظلم و فساد شرط و علت ظهور نیست؛ بلکه آمادگی جهان برای ظهور است. وقتي مردم جهان ثمره تلخ تبعيض ها و بى عدالتى ها را بچشند، ناراحت مى شوند و در جست و جوى يك طريق اصلاح و يافتن يك مصلح جهانى گام بر مى دارند. در نتيجه هسته اصلى زمينه براى ظهور، آمادگى و آگاهى از عواقب وضع نابسامان امروز دنيا است، نه اينكه وجود ظلم و فساد هدف اصلى باشد.

جمعى از خاورشناسان، اصرار دارند ايمان به وجود يك مصلح بزرگ جهانى را واكنشى به وضع نابسامان مسلمانان در دوران هاى تاريك تاريخ بدانند. از سویی جمعى از پژوهشگران شرقى و اسلامى كه تحت تأثير افكار غربيها قرار دارند، ايمان به وجود «مهدى» و مصلح جهانى را يك «فكر وارداتى» دانسته اند كه از عقايد يهود و مسيحيان گرفته شده است. اما در منابع اسلامی، اعتقاد به چنين ظهورى يك ريشه اصيل اسلامى دارد. از سویی ممکن است علاقه به توجيه مادى براى هرگونه فكر و عقيده مذهبى، اين گونه افكار را به وجود آورده است.

برخلاف كسانى كه فكر مى كنند بذرِ اصلى انتظارِ ظهور يك مصلح بزرگ را شكستها، ناكاميها و نابسامانيها در سطح افكار مى پاشد، عشق به اين موضوع مربوط به اعماق وجود آدمى است. در واقع ايمان به ظهورِ مصلح، جزئى از «عشق به آگاهى»، «عشق به زيبايى» و «عشق به نيكى» است كه بدون چنین ظهورى اين عشقها به ناكامى مى گرايد. در واقع «عشق به تكامل» شعله جاويدانى در سراسر وجود انسان است، او مى خواهد بيشتر بداند و زيبايي هاي بيشتری را ببيند؛ حال چگونه ممكن است عشق به تكاملِ همه جانبه در درونِ جانِ انسان باشد و چنان انتظارى نداشته باشد!؟

انتظار سبب اصلاح فرد منتظَر می شود؛ زیرا از طرفی درک این مساله که مصلح جهانی بساط ستم و فساد را برمی چیند موجب پیراستگی فرد از آن ناپاکی ها می گردد و از طرف دیگر آرزوی قرار گرفتن در صف یاوران این حرکت وسیع اصلاح طلبانه با آن ابعاد جهانی اش، موجب می شود انسان حداکثر تلاش خود را برای بالا بردن سطح اندیشه، آگاهى و آمادگى روحى، برخورداری از شهامت و خودسازی، به کار گیرد.