نياز 11 مطلب

نیاز به «امام»، حتی پس از كامل شدن عقلها در عصر ظهور

اگر در عصر ظهور، عقل ها كامل مى گردد ديگر چه احتياجى به امام زمان(عجل الله تعالى فرجه) مى باشد؟

اینکه هنگام ظهور عقل ها كامل مى گردد، اين طور نيست كه از روى جبر باشد؛ بلكه به لحاظ اسباب طبيعى آن است؛ يعنى با وجود حضرت است كه مردم از بركاتش استفاده كرده و به كمال عقلى خواهند رسيد و گرنه با نبود ايشان، مردم به جاهليت بازگشت خواهند كرد.

خلف وعده الهی در عدم استجابت دعا!

اینکه خداوند نیاز انسان را با دعا اجابت نمی کند، خلف وعده و بی عدالتی نیست؟!

اولا: بیانات روایی ما را به این حقیقت رهنمون می سازند که استجابت دعا امری مطلق نیست، بلکه مشروط به شرایطی است مانند: توبه و خودسازی و کوشش برای پاکی قلب و روح، پرهیز از تغذیه از حرام و غصب اموال و ستم به دیگران، مبارزه با فساد و دعوت به حق، عمل به پیمان های الهی، توأم شدن دعا با عمل و تلاش و کوشش و... .
ثانیا: خدا بر اساس عدالت، مصلحت بندگانش را رعایت می کند و برآورده سازی حاجات شان را در ارتباطی مستقیم با مصالح شان، اعمال می نماید نه بر اساس ترتیب اثر دادن فوری به خواسته های بندگان. می توان گفت که مهم ترین شرط استجابت دعا مصلحت بودن آن برای بنده است.
ثالثا: خداوند بر اساس اطلاع کاملش از مصالح و مفاسد، گاهی مطلوب دعاکننده را فورا عطا می کند، گاهی درخواست او را اجابت می کند و می پذیرد ولی به خاطر اینکه دوستش دارد مطلوب او را با گذشت مدتی عطا می کند، گاهی دعای او را می پذیرد و مستجاب هم می کند امّا اثر آن را «پاک شدن» گناهان و کفاره آنها قرار می دهد و گاهی نیز ضمن پذیرش آن دعا، آن را ذخیره و توشه آن بنده برای آخرتش قرار می دهد.

امام علی(ع) و بیان منزه بودن خداوند از صفات مخلوقات

توصیف خداوند با صفات مخلوقین چه اشکالی دارد؟

امام علی(ع) کمال اخلاص را نفی صفات مخلوقین از ذات پاک او می داند و دلیل آن را این گونه بیان می نماید که: اثبات صفاتى همانند مخلوقات، براى خدا لازمه اش ترکیب در وجود مقدّس اوست، یعنى همان گونه که انسان ترکیبى از ذات و صفات است او نیز باید چنین باشد و این معنا با واجب الوجود بودن سازگار نیست زیرا هر مرکّبى نیاز به اجزاى خود دارد و نیاز داشتن(فقر) با واجب الوجود بودن سازگار نمى باشد.

فلسفه عذاب الهی

چرا خداوند انسانها را عذاب می کند؟

خداوند متعال هیچ نیازى به عبادت ما ندارد و گناهان ما هیچ ضررى به او نمى زند؛ ولى از آنجا که اراده کرده ما را تربیت کند و به سوى تکامل رهنمون نماید، بدین جهت برنامه‏ هاى تربیتى انبیاء را براى ما فرستاده و بهشت و جهنّم را ضامن اجراء این برنامه‏ هاى سعادت آفرین قرار داده است. پاداش، مردم را به سوى تعلیم و تربیت تشویق مى کند؛ و کیفر، آنها را از مسیرهاى خلاف تعلیم و تربیت باز مى دارد و اگر این دو نیرو نباشد تعلیم و تربیت امکان‏پذیر نیست.

بيان ساده و فلسفي برهان «وجوب و امکان»

منظور از برهان «وجوب و امکان» چيست؟

ما خود را سراسر نياز مى بينيم، با مشاهده اين نياز با يك الهام درونى به اين نتيجه مى رسیم كه در اين جهان منبعى از غنا و بى نيازى وجود دارد كه همگان دست نياز به سوى او دراز مى كنند، و او همان كسى است كه خدايش مى ناميم. امّا در تعبيرات فلسفى و بحث هاى متكلّمين: وجود را بر دو قسم، تقسيم مى كنند؛ ممكن و واجب. واجب الوجود، وجودى است كه هستى اش از ذات خويش است، و مطلقاً نيازى در ذات پاك او نيست، در حالى كه ممكن در ذات خود چيزى ندارد، و نيازمند است.

عدل الهی در فقر منتهی به کفر

منظور از حدیث «كاد الفقر ان يكون كفراً» چیست؟ اگر عده ای بخاطر فقر و تنگدستی کافر شوند، آیا خداوند آنها را مجازات خواهد کرد؟

اولا: آنچه منظور پیامبر اکرم(ص) بوده «فقر روحی» است که مصداق کاملش «حرص» می باشد؛ به خصوص اگر بدانیم در این حدیث «فقر» در کنار «حسد» قرار گرفته و این می تواند دال بر این باشد که پیامبر اکرم(ص) در صدد بیان آثار برخی رذائل اخلاقی هستند. عبارت کامل حدیث چنین است: «كَادَ الْفَقْرُ أَنْ‏ يَكُونَ‏ كُفْراً وَ كَادَ الْحَسَدُ أَنْ يَغْلِبَ الْقَدَرَ».
ثانیا: حتی اگر «فقر» در آن کلام نبوی اشاره به فقر مالی باشد، باز هم منظور این نیست که شخص فقیر وضعیتی «جبرگونه» برای کافر شدن دارد؛ بلکه منظور تنها این است که «فقر» مانند بسیاری از عوامل محیطی ای که بر رفتارهای انسان تاثیر منفی دارند، می تواند انسان را به سمت بدی بکشاند و می دانیم که اگر عوامل دیگر در تضاد با این نتیجه فقر وجود داشته باشند آن را کنترل می کنند. چنانکه همیشه اکثر ساکنان دنیا فقرا بودند؛ امّا همیشه در صف اول ایمان بوده اند. پس «فقر علت تامه کفر نیست» و نمی توان به بهانه آن از مسئولیّت اعمال و عقاید گریخت و فقر توجیه مناسبی برای کفر نیست.

بی نیازی خداوند از عبادت بندگان، و امر به عبادت

آیا خداوند به عبادات ما نیاز دارد که امر به عبادت نموده است؟

طبق آیه «الله هو الغنی الحمید»، خداوند بى نیاز مطلق و انسانها فقر مطلقند؛ چراکه او وجودى است بى نهایت از هر نظر و واجب الوجود در ذات و صفات. این که می گوید: خداوند هم غنى است و هم حمید، از یک سو انسان را از مرکب غرور پیاده مى کند و از سوى دیگر می فهماند که نباید دست نیاز به درگاه غیر او دراز کرد. بنابراین، او نیازى به شما و عبادتتان ندارد، و این شما هستید که به او نیازمندید و از طریق عبادت او راه کمال را می پیمایید، و در عین حال رحمت واسعه او همه شما را در بر گرفته است.

روزی الهی، برای تمام موجودات، در هر نقطه از جهان

آیا ممکن است موجودى در گرفتن سهم روزى خویش، از قلم بیفتد؟

خداوند در سوره «هود» می فرماید: «هیچ دابّه اى در روى زمین نیست، مگر این که رزق و روزى آن بر خدا است، در هر جا باشد روزیش را به او مى رساند». در واقع خداوند روزی جنبندگان را هر کجا باشند و در هر وضع و شرائطى به آنان مى بخشد؛ از روزی حیوانات غول پیکر دریائى گرفته، تا جنبندگان بسیار کوچکى، حتى غذاى کودک در رحم مادر را مقرر کرده، حتی از نظر «کمیت» و «کیفیت» کاملاً منطبق بر خواسته ها و نیازهاى آنها است، از این رو هیچ کس نباید براى به دست آوردن روزى خود کمترین نگرانى به خویش راه دهد.
 

آفرینش انسان از نطفه

تفکر درباره آفرینش انسان از نطفه چه ثمراتی دارد؟

خداوند برای درهم شکستن غرور انسان که سرچشمه سرکشى ها و ناسپاسى هاست در سوره عبس به آفرینش انسان از نطفه ای ناچیز اشاره کرده. مى فرماید: خداوند این انسان را از نطفه اى ناچیز و بى ارزش آفرید. چرا این انسان، به اصل خلقت خود نمى اندیشد؟! دقت در آفرینش انسان از نطفه و اندازه گیرى تمام ابعاد وجودى او، بهترین دلیل براى خداشناسى است و انسان با علم به این مسئله هیچگاه دچار غرور نخواهد شد.

نفی فرزند از خدا، در سوره زمر

قرآن چگونه به کسانى که براى خداوند قائل به فرزند مى شوند، پاسخ مى دهد؟

خداوند در سوره زمر در پاسخ به مشرکان که فرشتگان را دختر خدا می پنداشتند مى گوید: اگر خدا مى خواست فرزندى انتخاب کند، از میان مخلوقاتش آنچه را مى خواست، بر مى گزید. سبک مغزانی که فرشتگان یا مسیح و یا عزیر را فرزندان خدا مى پنداشتند،از این واقعیت بى خبر بودند که اگر منظور از فرزند، فرزند حقیقى باشد لازمه آن جسم بودن، و نیازداشتن به همسراست. و اگر منظور، فرزند انتخابى باشد آن نیز یا به خاطر نیاز یا انس اخلاقى است و خدا از همه این امور، بى نیاز است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله :

الحسن و الحسين امامان قاما او قعدا .

حسن و حسين در همه احوال امام و پيشوايند؛ چه قيام کنند و چه بنشينند.

بحار الانوار 43/291 و 44/2