داستان‌هاى قرآن، واقعى و تجربه‌هایى تلخ و شیرین از زندگى بشر است كه قرآن براى عبرت آموزى یاد كرده است؛ و پر واضح است كه از انگاره‌هاى وهمى و خاطره‌هاى خیالى، پندآموزى میسّر نیست. البته باید توجه داشت كه قرآن این حوادث تاریخى را با بیانى ادبى و هنرى به زیباترین شكل به تصویر كشیده است تا جذّابیت و تأثیر آن بیشتر شود. به طور كلّى شیوه قرآن آن است كه براى اثرگذار كردن آموزه‌هاى خویش و پیشبرد دعوت حق، ضمن پایبندى به واقع، هنر را به خدمت مى‌گیرد و از امور وهمى و خیالى صِرف پرهیز مى‌كند؛ زیرا امور خیالى تأثیرگذارى پایدارى ندارد و دانشمندان علوم تربیتى بر این نكته تأكید دارند كه از بنا كردن پایه‌هاى تربیتى بر بنیان‌هاى ناپایدار باید پرهیز كرد؛ چراكه چنین ساختمانى قوام و دوامى نخواهد داشت و فرو مى‌ریزد.

از جمله مصادیق و نمادهای «آزادی هنری» در قصص قرآن می توان به نادیده انگاشتن عناصر تاریخى، گزینش حادثه‌ها، آزادى در چینش صحنه‌ها، نگریستن از زاویه‌هاى گوناگون به یك حادثه و ارائه گزارش‌ها و تصویرهاى گوناگون از یك صحنه و ... اشاره كرد.

پاسخ اين است كه: زبان وحى به ويژه قرآن، بر حسب موضوع سخن، مختلف است كه اجمالا بر چهار بخش تقسيم مي شود: 1. احكام و تكاليف. 2. اَمْثال و حِكَم. 3. سخن از سراي غيب. 4. معارف و اصول شناخت. در گزاره هاى كتب آسمانى درباره مفاهيم غيبى، از استعاره و تشبيه و مجاز و كنايه استفاده شده تا به گونه تقريبى و از باب تشبيه نامحسوس به محسوس گزارش كنند. اين شيوه متعارفى است كه در اين گونه تشبيه ها، به تقريب بسنده شده و بيان يا درك تحقيقى ـ با اين وصف ـ امكان پذير نيست.

اولا: لحن و سیاق آیاتی که این شفاعتها را بیان نموده به خوبی نشان می دهد پیامبران الهی اذن خدا را برای اجابت درخواستشان لحاظ کرده اند و درخواست خود را از روی ادب و تواضع بیان نموده اند و در پی طرفداری از افراد بی ایمان نبودند.
ثانیا: حضرت نوح و حضرت ابراهیم هنوز یقین به عدم ایمان آنها و دشمنی آنها با خدا نداشتند و از روی رأفت و به امید اینکه هدایت خواهند شد شفاعت آنها را کردند، اما وقتی متوجه شدند آنها ایمان ندارند از آنها بیزاری جسته و از درخواست خود صرف نظر کردند.

به اعتقاد تورات، دو دختر «حضرت لوط(ع)» پس از خوراندن شراب با او همبستر شده و باردار شدند و هر كدام نوزادي به دنيا آوردند؛ اما قرآن ساحت پيامبران را از اين مسائل شنيع مبرّا دانسته است.
اينكه در قرآن آمده كه حضرت لوط دختران خود را به گناهكاران عرضه كرده بايد گفت: مفسّران بزرگ و كسانى كه در با تعابير قرآنى آشنايى كامل دارند، آيه را اين گونه تفسير كرده اند كه پيامبر در ميان قوم خود مانند پدر قبيله است؛ و  حضرت لوط، به آنان هشدار داد تا براى فرو نشاندن شهوت، از زنانتان (زنان قبيله كه همگى دختران پيامبر محسوب مى شوند) بهره گيريد، كه يگانه راه پاك وصال است... .

قصص قرآنى از نظر محتوا و هدف شامل همه حكمت‌هاى نزول قرآن مى شود و در اين راه شيوه‌اى كارآمد است. از اين رو قرآن داستان را براى اثبات وحى و نبوت، يگانگى خدا، هم ريشه بودن اديان آسمانى و نيز براى بيم و نويد، نشان دادن نمودهاى قدرت الهى، سرانجام نيك و بدى، صبر يا ناشكيبايى، سپاسگزارى يا سركشى و ديگر اهداف رسالى، تربيتى و يا سنت‌هاى تاريخى و اجتماعى به كار مى برد.

امام علي(ع) در پاسخ به تهدید معاویه به آغاز جنگ فرمودند: «در نامه خود گفته اى نزد تو براى من و يارانم جز شمشير چيزى نيست براستى بعد از گريه مرا به خنده درآوردى، چه زمان ياد دارى كه فرزندان عبدالمطّلب به دشمن پشت كرده و از شمشير بترسند؟ پس كمى صبر كن تا حريفت به ميدان آيد، پس بزودى آن كس كه او را دنبال مى كنى به تعقيبت برخواهد خاست و آنچه را از آن فرار مى كنى در نزديكى خود خواهى يافت و من در ميان سپاهى عظيم از مهاجران، انصار و تابعان به سرعت به سويت خواهم آمد، لشكرى كه جمعيتشان به هم فشرده و هنگام حركت، غبارشان آسمان را تيره و تار مى كند، لباس شهادت در تن دارند و بهترين ملاقات برايشان ملاقات با خداست، و همراهشان لشكرى از فرزندان بدر با شمشيرهاى هاشمى كه مى دانى لبه تيز آنها با پيكر برادر، دايى، جد و خاندانت چه كرد!».

قرآن با اشاره به «مراء» می فرماید: «كسانى كه درباره قيامت به ستيزه جويى برمى خيزند، بسیار گمراه اند». مراء شبيه جدال است زيرا تعصب، لجاجت، و غرور، مانع پذيرش حق مي گردد. همچنين قرآن با اشاره به لجاجت قوم لوط در برابر هشدارهای آن پيامبر الهی می فرماید: «آنان اصرار بر مجادله و ستیز داشتند»، و همين امر سبب شد، در حجابى از بى خبرى فرو روند، تا آن که زلزله هايی شديد آنها را نابود و شهرشان را زير و رو کرد.

«اصحاب الرّس» اقوامي بودند كه در شامات یا شمال و غرب ایران زندگي مي كردند. آنها دو انحراف مهم داشتند: 1. پرستش درخت صنوبر قديمى. 2. داشتن مفاسد اخلاقى گسترده، مخصوصاً در ميان زنانشان. پيامبر اين قوم، براى فهماندن خطاي آنها از خداوند خواست تا درخت مقدس شان را بخشكاند و درخت خشكيد. آنها خشكيدن درخت را به خاطر سحر پيامبرشان دانستند و او را به چاه انداختند و درون آن را با نيزه و خنجر پوشاندند و سرانجام او را به شهادت رساندند. در مورد چگونگي عذابشان مطلبي در «قرآن» نيامده؛ اما قطعاً به يكي از چهار صورت عذابي كه در «قرآن» آمده نابود شده اند: طوفان، سيلاب، زلزله و صاعقه.

شدّتِ عذاب دوزخ در قيامت به اندازه اى است كه «قرآن» مى فرمايد: «شخص گنهكار دوست مى دارد كه فرزندان خود را در برابر عذاب آن روز فدا كند [حتى] همسر و برادرش و قبيله اش را كه هميشه از او حمايت مى كردند و تمام مردم روى زمين را تا سبب نجاتش شود». در سوره «فجر» نيز تاكيد می كند كه او را چنان مجازات می کنند که هیچ کس را مجازاتی همانند او نكرده و نیز او را چنان به بند می کشند که هیچ کسي را آن گونه به بند نکشیده اند. در سوره «غاشيه» نيز سخن از عذاب اكبر است كه سخت ترين عذاب هاست.