Qısa cavab:
Ətraflı cavab:
1. "İstixarə” kəlməsi lüğətdə "Allahdan xeyir diləmək" mənasını daşıyır. Dünyada olan bütün məxluqların taleyi, yaranış aləminin sahibi olan Tanrıya aiddir. O, öz bəndəsini yaxşı və xeyir işlərə yönəldə bilər.
Bu növ istixarənin mənası odur ki, insan bir iş görmək istədikdə onun mümkün qədər bütün müqəddimələrini tam diqqət və dəqiqliklə tədarük edir, zərərə səbəb olacaqlardan çəkinsin, sonra səmimi qəlblə Allahdan o işin uğurlu olmasını istəsin. Qısa sözlə; insan böyük bir işə başlayan zaman, onun sonu aydın olmadığı təqdirdə, lazımi hazırlıqları görəndən sonra Allaha dua edib bu işdə müvəffəqiyyət çatmasını, məqsədinə nail olmaq üçün Ondan yol göstərməsini diləməlidir.
"Allahdan xeyir diləmək" – “istixarə”, məhz budur. Bu məsələ, səhih və mötəbər hədislərdə təsdiqlənib. Bu növ istixarə üçün Quran və təsbehə müraciət olunmur. Bu, sadəcə insanın hər gün onlarca dəfə yerinə yetirə biləcəyi batini bir diqqətdir.
Hədisdə oxuyuruq:
مَا إسْتَخَار اللّهَ عَبْد مُؤْمِنُ الإخَار اللّهُ لَهْ
"Allahdan xeyir diləyən hər bir imanlı bəndəyə Allah xeyir verər."
Belə bir istixarədə məqsəd insanın öz tərəddüdünü aradan qaldırması deyil, doğru tədbirləri gördükdək sonra Allahdan xeyir və fayda diləməkdir. Aydındır ki, təkallahlılığa etiqad bəsləyən, hər bir işdə Allahın köməyini danmır, Onun Qüdrətini böyüklüyünü şəkksiz qəbul edir. Belə bir diqqət, inanclı insana problemlrə üzləşdikdə güc və dözüm bağışlayır və o, tükənməz ilahi qüvvəyə söykənməklə irəli gedir.
2. Hazırda “təsbehlə istixarə” etmək geniş yayılıb. Bu isə, (sualda təsəvvür olunduğu kimi) insanın "öz müqəddəratını təsbehə tapşırmalıdır " anlamına gəlməməlidir. İstixarədən öncə aşağıdakı məsələlər nəzərə alınmalıdır:
a) Ağıl və düşüncədən yararlanamaq.
Allah-taala bəndələrinə lütf edərək onları “ağıl qücü” təchiz edib. Ağıl qücü, çox hallarda xeyir və zərər baxımından bir işin sonunun nə ilə tamamlanacağını və məsləhət olan variantı müəyyən edə bilər. Belə hallarda Quran və təsbehlə istixarə etməyin mənası yoxdur.
b) Məlumatılı şəxslərlə məsləhətləşmək.
İslam dinində məşvərət etmək məsələsinə böyük əhəmiyyət verilib və o, iman əlamətlərindən sayılır. Qurani-kərim buyurur:
وَ اَمْرُهُمْ شُورى بَیْنَهُمْ
«İşləri aralarında məşvərət əsasında görülür.» (1)
Allah-taala öz Peyğəmbərinə əmr edir ki, əhəmiyyətli işlərdə öz səhabələri ilə məsləhətləşsin.
وَ شاوِرْهُمْ فِى الاَمْرِ
«Onlarla məsləhətləş!» (2)
Təcrübəli şəxslər məşvərət nətiəsində qəti olaraq bir qərara gəlsələr istixarəyə növbə çatmyacaq.
Amma işin müəmması insanın öz ağlı və digərlərinin məşvərəti ilə həll olmadığı təqidrdiə insan tərəddüdə düşür və nə etməli olduğunu bilmədiyinə görə əzab çəkir.
Belə halda Quran və təsbehlə istixarə etməyin ən ilkin faydası insanı tərəddüd halından çıxarmaq və onu iki yol ayrıcındakı əzablı tərəddüddən xilas etməkdir.
Allahdan onun xeyir və məsləhətili olanı ona məlum etməsini istəyir. Bu minvalla da istixarənin mənası məlum olur. Hazırda bəndəsi bütün qapıları öz üzünə bağlı gördüyü üçün səmimi qəlblə Rəbbindən istəyir ki, onu məsləhət görülən seçimə tərəf yönəltsin.
Sözsüz ki, belə hallarda ixlasla Allah dərganına göz dikmək təsirili olacaq. Allahın ona xeyir və məsləhətin nə də olduğunu göstərməsinin nə eybi ola bilər!?
Fərz edə ki, tərəddüd edən şəxs istixarə etmir. O, iki seçimdən qaça bilərmi?! Şübhəsiz ki, xeyir. Nəhayət iki seçimdən birini edəcək. Yaxşı olardı ki, bu halda - iki tərəfdən birini seçərkən istixarə yolu ilə Allahın məsləhətli olanı ona göstərməsi üçün qəlbən diqqətini Ona yönəldsin. Şübhəsiz ki, bu yolla nə edəcəyini müəyyənləşdirdikdən sonra daha möhkəm və daha əminliklə öz yoluna davam edəcək. Bu, onun qələbəsi üçün təsirli olacaq.
Bu növ istixarənin mənası odur ki, insan bir iş görmək istədikdə onun mümkün qədər bütün müqəddimələrini tam diqqət və dəqiqliklə tədarük edir, zərərə səbəb olacaqlardan çəkinsin, sonra səmimi qəlblə Allahdan o işin uğurlu olmasını istəsin. Qısa sözlə; insan böyük bir işə başlayan zaman, onun sonu aydın olmadığı təqdirdə, lazımi hazırlıqları görəndən sonra Allaha dua edib bu işdə müvəffəqiyyət çatmasını, məqsədinə nail olmaq üçün Ondan yol göstərməsini diləməlidir.
"Allahdan xeyir diləmək" – “istixarə”, məhz budur. Bu məsələ, səhih və mötəbər hədislərdə təsdiqlənib. Bu növ istixarə üçün Quran və təsbehə müraciət olunmur. Bu, sadəcə insanın hər gün onlarca dəfə yerinə yetirə biləcəyi batini bir diqqətdir.
Hədisdə oxuyuruq:
مَا إسْتَخَار اللّهَ عَبْد مُؤْمِنُ الإخَار اللّهُ لَهْ
"Allahdan xeyir diləyən hər bir imanlı bəndəyə Allah xeyir verər."
Belə bir istixarədə məqsəd insanın öz tərəddüdünü aradan qaldırması deyil, doğru tədbirləri gördükdək sonra Allahdan xeyir və fayda diləməkdir. Aydındır ki, təkallahlılığa etiqad bəsləyən, hər bir işdə Allahın köməyini danmır, Onun Qüdrətini böyüklüyünü şəkksiz qəbul edir. Belə bir diqqət, inanclı insana problemlrə üzləşdikdə güc və dözüm bağışlayır və o, tükənməz ilahi qüvvəyə söykənməklə irəli gedir.
2. Hazırda “təsbehlə istixarə” etmək geniş yayılıb. Bu isə, (sualda təsəvvür olunduğu kimi) insanın "öz müqəddəratını təsbehə tapşırmalıdır " anlamına gəlməməlidir. İstixarədən öncə aşağıdakı məsələlər nəzərə alınmalıdır:
a) Ağıl və düşüncədən yararlanamaq.
Allah-taala bəndələrinə lütf edərək onları “ağıl qücü” təchiz edib. Ağıl qücü, çox hallarda xeyir və zərər baxımından bir işin sonunun nə ilə tamamlanacağını və məsləhət olan variantı müəyyən edə bilər. Belə hallarda Quran və təsbehlə istixarə etməyin mənası yoxdur.
b) Məlumatılı şəxslərlə məsləhətləşmək.
İslam dinində məşvərət etmək məsələsinə böyük əhəmiyyət verilib və o, iman əlamətlərindən sayılır. Qurani-kərim buyurur:
وَ اَمْرُهُمْ شُورى بَیْنَهُمْ
«İşləri aralarında məşvərət əsasında görülür.» (1)
Allah-taala öz Peyğəmbərinə əmr edir ki, əhəmiyyətli işlərdə öz səhabələri ilə məsləhətləşsin.
وَ شاوِرْهُمْ فِى الاَمْرِ
«Onlarla məsləhətləş!» (2)
Təcrübəli şəxslər məşvərət nətiəsində qəti olaraq bir qərara gəlsələr istixarəyə növbə çatmyacaq.
Amma işin müəmması insanın öz ağlı və digərlərinin məşvərəti ilə həll olmadığı təqidrdiə insan tərəddüdə düşür və nə etməli olduğunu bilmədiyinə görə əzab çəkir.
Belə halda Quran və təsbehlə istixarə etməyin ən ilkin faydası insanı tərəddüd halından çıxarmaq və onu iki yol ayrıcındakı əzablı tərəddüddən xilas etməkdir.
Allahdan onun xeyir və məsləhətili olanı ona məlum etməsini istəyir. Bu minvalla da istixarənin mənası məlum olur. Hazırda bəndəsi bütün qapıları öz üzünə bağlı gördüyü üçün səmimi qəlblə Rəbbindən istəyir ki, onu məsləhət görülən seçimə tərəf yönəltsin.
Sözsüz ki, belə hallarda ixlasla Allah dərganına göz dikmək təsirili olacaq. Allahın ona xeyir və məsləhətin nə də olduğunu göstərməsinin nə eybi ola bilər!?
Fərz edə ki, tərəddüd edən şəxs istixarə etmir. O, iki seçimdən qaça bilərmi?! Şübhəsiz ki, xeyir. Nəhayət iki seçimdən birini edəcək. Yaxşı olardı ki, bu halda - iki tərəfdən birini seçərkən istixarə yolu ilə Allahın məsləhətli olanı ona göstərməsi üçün qəlbən diqqətini Ona yönəldsin. Şübhəsiz ki, bu yolla nə edəcəyini müəyyənləşdirdikdən sonra daha möhkəm və daha əminliklə öz yoluna davam edəcək. Bu, onun qələbəsi üçün təsirli olacaq.
Şərh qeydə alınmayıb