Qısa cavab:
Ətraflı cavab:
Qurani-kərim "Cin surəsinin 25-27-ci ayələrində bu suala cavab verir:
قُلْ إِنْ أَدْرِی أَ قَرِیبٌ ما تُوعَدُونَ أَمْ یَجْعَلُ لَهُ رَبِّی أَمَداً
«De: Mən bilmirəm ki, sizə vəd olunan (dünya əzabı, yaxud Qiyamət) yaxındır, yoxsa Rəbbim onun üçün bir zaman təyin edib..»
Bu elm Allahın pak zatına aiddir. O bu elmi bəndələrindən məxfi qalmasını istəmişdir ki, məxluqlarının imtahan və sınağı kamil olsun. Çünki insan onun yaxın və ya çox-çox sonralar baş verəcəyini bilsə, hər iki halda imtahanın təsiri az olacaq. Hədislərin birində deyilir:
Bir gün Cəbrail (ə) köçəri bir ərəb qiyafəsində Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) qarşısına çıxdı. Həzrətdən soruşduğu suallardan biri də bu oldu:
أَخْبِرْنِى عَنِ السّاعَةِ
-Qiyamətin nə vaxt baş verəcəyi haqqında mənə xəbər ver.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurdu:
مَا الْمَسْئُولُ عَنْها بَأَعْلَمَ مِنَ السّاِئِل
– Bu barədə sorğuya tutulan, sual edəndən çox bilmir.
Ərəb kişi bu dəfə daha uca səslə soruşdu:
یا محمّد!(صلى الله علیه وآله) مَتَى السّاعَةُ
– Ya Məhəmməd! (səlləllahu əleyhi və alih) qiyamət haçan qopacaq?
Peyğəmbər (s):
وَیْحَکَ اِنَّها کائِنَةٌ فَما أَعْدَدْتَ لَها؟!
–Vay olsun sənə! Qiyamət bir gün olacaq. De görüm onun üçün nə tədarük görmüsən? – deyə cavab verdi.
Ərəb dedi:
– Mən çox namaz və oruc tədarük etməmişəm. Lakin Allahı və onun Rəsulunu sevirəm.
Peyğəmbər:
فَأَنْتَ مَعَ مَنْ أَحْبَبْتَ
– Sən sevdiyin kəslərlə birlikdə olacaqsan - deyə cavab verdi.
Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) səhabəsi Ənəs ibn Malik dedi:
فَما فَرِحَ الْمُسْلِمُونَ بِشَىْء فَرَحَهُمْ بِهذَا الْحَدِیْثِ
"Müsəlmanlar heç bir sözü bu söz qədər sevinclə qarşılamamışdı."
Qurani-kərim “qeyb elmi” ilə bağlı ümumi bir qaydanı müəyyən edir:
عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلى غَیْبِهِ أَحَداً
«Qeybi bilən yalnız Allahdır və o heç kimi öz qeybinin sirlərindən agah etməz.»
Sözsüz ki, bir istisna kimi bu ümumi qaydaya əlavə edir:
إِلاّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُول
«Yalnız onun seçdiyi və razı olduğu rəsuldan başqa.» (1)
قُلْ إِنْ أَدْرِی أَ قَرِیبٌ ما تُوعَدُونَ أَمْ یَجْعَلُ لَهُ رَبِّی أَمَداً
«De: Mən bilmirəm ki, sizə vəd olunan (dünya əzabı, yaxud Qiyamət) yaxındır, yoxsa Rəbbim onun üçün bir zaman təyin edib..»
Bu elm Allahın pak zatına aiddir. O bu elmi bəndələrindən məxfi qalmasını istəmişdir ki, məxluqlarının imtahan və sınağı kamil olsun. Çünki insan onun yaxın və ya çox-çox sonralar baş verəcəyini bilsə, hər iki halda imtahanın təsiri az olacaq. Hədislərin birində deyilir:
Bir gün Cəbrail (ə) köçəri bir ərəb qiyafəsində Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) qarşısına çıxdı. Həzrətdən soruşduğu suallardan biri də bu oldu:
أَخْبِرْنِى عَنِ السّاعَةِ
-Qiyamətin nə vaxt baş verəcəyi haqqında mənə xəbər ver.
Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurdu:
مَا الْمَسْئُولُ عَنْها بَأَعْلَمَ مِنَ السّاِئِل
– Bu barədə sorğuya tutulan, sual edəndən çox bilmir.
Ərəb kişi bu dəfə daha uca səslə soruşdu:
یا محمّد!(صلى الله علیه وآله) مَتَى السّاعَةُ
– Ya Məhəmməd! (səlləllahu əleyhi və alih) qiyamət haçan qopacaq?
Peyğəmbər (s):
وَیْحَکَ اِنَّها کائِنَةٌ فَما أَعْدَدْتَ لَها؟!
–Vay olsun sənə! Qiyamət bir gün olacaq. De görüm onun üçün nə tədarük görmüsən? – deyə cavab verdi.
Ərəb dedi:
– Mən çox namaz və oruc tədarük etməmişəm. Lakin Allahı və onun Rəsulunu sevirəm.
Peyğəmbər:
فَأَنْتَ مَعَ مَنْ أَحْبَبْتَ
– Sən sevdiyin kəslərlə birlikdə olacaqsan - deyə cavab verdi.
Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) səhabəsi Ənəs ibn Malik dedi:
فَما فَرِحَ الْمُسْلِمُونَ بِشَىْء فَرَحَهُمْ بِهذَا الْحَدِیْثِ
"Müsəlmanlar heç bir sözü bu söz qədər sevinclə qarşılamamışdı."
Qurani-kərim “qeyb elmi” ilə bağlı ümumi bir qaydanı müəyyən edir:
عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلى غَیْبِهِ أَحَداً
«Qeybi bilən yalnız Allahdır və o heç kimi öz qeybinin sirlərindən agah etməz.»
Sözsüz ki, bir istisna kimi bu ümumi qaydaya əlavə edir:
إِلاّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُول
«Yalnız onun seçdiyi və razı olduğu rəsuldan başqa.» (1)
Şərh qeydə alınmayıb