آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

آيات فوق درباره شهداى احد نازل شده، اما محتواى آيات تعميم داشته همه شهدا را شامل مى شود. پيامبر(ص) مي فرمايد: شهداي احد با ابراز رضايت بسیار از نعمتهای بهشتی و آرزوي برگشت به دنیا برای شهادت مجدد، از خداوند تقاضا کردند به پیامبر(ص) سلام ما را برسان و به بازماندگان ما، حال ما را بگو و از وضع ما به آنها بشارت ده که هيچ گونه نگران نباشند.

در آیات (169 ـ 171) سوره «آل عمران» می خوانیم: «وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ * فَرِحینَ بِما آتاهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ یَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلاّ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ * یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَة مِنَ اللّهِ وَ فَضْل وَ أَنَّ اللّهَ لا یُضیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنینَ»؛ ([اى پیامبر!] هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند. آنها به خاطر نعمت هاى فراوانى که خداوند از فضل خود به ایشان بخشیده است، خوش حالند؛ و به خاطر کسانى که هنوز به آنها ملحق نشده اند [مجاهدان و شهیدان آینده] خوش وقتند؛ که نه ترسى بر آنهاست، و نه غمى خواهند داشت. * واز نعمت خدا و فضل او [نسبت به خودشان نیز] مسرورند؛ و [مى بینند که] خداوند، پاداش مؤمنان را ضایع نمى کند [نه پاداش شهیدان، و نه پاداش مجاهدانى که شهید نشدند]).
شأن نزول:
بعضى از مفسران معتقدند: آیات فوق درباره شهداى احد نازل شده و بعضى دیگر درباره شهداى بدر مى دانند، ولى حق این است که پیوند این آیات با آیات گذشته نشان مى دهد بعد از حادثه احد نازل شده است. اما مضمون و محتواى آیات تعمیم دارد، و همه شهدا، حتى شهداى بدر را که چهارده نفر بودند شامل مى شود، لذا در حدیثى از امام باقر(علیه السلام) نقل شده که فرمود: آیات درباره شهداى احد و بدر هر دو نازل شده است.(1)
ابن مسعود از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نقل مى کند: خداوند به ارواح شهیدان احد خطاب کرد و از آنها پرسید: چه آرزوئى دارید؟ آنها گفتند:
پروردگارا! ما بالاتر از این چه آرزوئى مى توانیم داشته باشیم که غرق نعمت هاى جاویدان توایم و در سایه عرش تو مسکن داریم، تنها تقاضاى ما این است که بار دیگر به جهان برگردیم و مجدداً در راه تو شهید شویم. خداوند فرمود:
فرمان تخلف ناپذیر من این است: «کسى دوباره به دنیا باز نگردد»، عرض کردند:
حالا که چنین است تقاضاى ما این است که سلام ما را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) برسانى و به بازماندگانمان، حال ما را بگوئى و از وضع ما به آنها بشارت دهى که هیچ گونه نگران نباشند. در این هنگام آیات فوق نازل شد.(2)، (3)