سرنوشت بدن انسان پس از «مرگ»

امام علی(علیه اسلام) سرنوشت بدن انسانها پس از «مرگ» را چگونه به تصویر می کشد؟

امام علی(ع) به عبرت گرفتن از سرنوشت گذشتگان توصیه می فرمایند و به این نکته توجه می دهند که آنها از شما قدرتمندتر و دارای عمری طولانی تر بودند؛ اما می بینید که بعد از كاخ نشينی و زندگى پر زرق و برق دنيا به چه روزى گرفتار شدند، آنها درمیان گورهایی هستند که ساختمانش تنها با خاك برپا گشته، قبرهايى كه به يكديگر نزديك است، ولى ساكنانش از يكديگر دورند و فنا و فرسودگى آنها را در هم كوبيده و سنگها و خاكها جسمشان را خورده است.

سرنوشت «ارواح» پس از «مرگ»

«ارواح» انسانها پس از «مرگ» چه سرنوشتی دارند؟

پس از مرگ، ارواح بدكاران گرفتار مجازاتهاى سختى هستند كه در قرآن به بعضى از آن اشاره شده است؛ مانند: «عذاب آنها آتشی است كه هر صبح و شام با آن مجازات مى شوند و روزى كه قيامت برپا شود [گفته می شود:] آل فرعون را در سخت ترين عذابها وارد كنيد». اما نيكوكاران در بهشت برزخى جاى مى گيرند و از نعمات شادی بخش خداوند بهره منداند، حتی از بعضى روايات استفاده مى شود كه ارواح نيكان با يكديگر ديدار می کنند و حلقه هاى انس تشكيل مى دهند.

احوال عالَم «قبر» از زبان امام علي(ع)

امام علی(علیه السلام) در خطبه 190 نهج البلاغه درباره احوال و حوادث عالَم «قبر» چه می فرماید؟

امام علی(ع) در ارتباط با حوادث قبر تا قبل از آمدن قیامت می فرماید: «پیش از فرا رسیدن قیامت امورى وجود دارد مانند: تنگى قبر، شدت غم و اندوه، درهم فرو رفتن استخوان ها بر اثر فشار قبر، تاريكى لحد و پوشانده شدن آن از سنگ ها». در واقع مرگ نه به معناى پايان همه چيز، که انتقال از محيطى آرام و مرفه به محيطى بسيار وحشتناك است و همه اين امور، هشداری است برای انسان تا خود را برای چنین سفری آماده نماید.

سرنوشت «مردگان» در کلام امام علی(ع)

امام علی(علیه السلام) در خطبه 221 نهج البلاغه، سرنوشت جسم و روح انسان را پس از مرگ چگونه به تصویر کشیده است؟

ایشان در مورد اموات می فرماید: جسم آنها هیچ احساسی ندارد و تمام رابطه هایش با محیط اطراف گسسته شده است. وضعیت شان نسبت به سرای دیگر اینگونه است که خطرات آن را وحشتناك تر از آنچه مى ترسيدند، يافتند و نشانه هاى پاداش را بزرگ تر از آنچه مى پنداشتند مشاهده كردند. مهلتی که برای رسیدن به جایگاهشان داده شده است، عالَمى از بيم و اميد براى آنها فراهم ساخته كه اگر قادر بر سخن گفتن بودند از وصف آنچه در آنجا مشاهده كرده اند عاجز مى ماندند.

زبان حال «مردگان»؟!

امام علی(علیه السلام) زبان حال مردگان را چگونه به تصویر می کشد؟

امام علی(ع) می فرماید: «با چشم دل و گوش عقل می توان حال مردگان را مشاهده کرد و سخنانشان را شنید. آنها مى گويند: چهره هاى زيباى ما زشت و پژمرده شد و بدنهاى نرم و نازك مان از هم متلاشى شد؛ تنگى قبر، ما را در فشار قرار داد؛ ترس را از یکدیگر به ارث برديم و خانه هاى خاموش قبر بر ما فرو ريخته است؛ زيباييهاى بدن ما محو شده و نشانه هاى شناسايى چهره ما دگرگون گشته؛ اقامت ما در اين خانه هاى وحشت طولانى شده است؛ نه از اين درد و رنج فرجى يافته ايم و نه از تنگى قبر گشايشى».

«مرگ» و عوارض سخت پایان زندگی

امام علی(علیه السلام) در خطبه 221 نهج البلاغه، مسأله «مرگ» و پایان زندگی را چگونه مطرح می کنند؟

ایشان به مسئله مرگ و عوارض سخت پایان زندگی اشاره كرده و آن را در 4 مرحله خلاصه مى كند: 1- تحليل رفتن قوا و آشكار شدن انواع بيماريها، كه گام اوّل به سوى مرگ است. 2- مراجعه مکرر به اطبا و بى تأثير بودن آن. 3- مرحله يأس از سلامتی و انتظار پايان عمر. 4- زمانی كه در شرف ترک دنيا و دوستان است، عارضه اى گلوگيرش می شود كه فهم و دركش را از کار می اندازد و او در حيرت و سرگردانى فرو می رود، در این حال به فکر وصیت و سخنان لازم می افتد ولی چه سود که دیگر زبانش از کار افتاده است.

کامیابی مردگان از اعمال بازماندگان

آیا ارواح مردگان از اعمال نیک بازماندگان بهره مند می شوند؟

روايات زيادى در منابع اسلامى داريم كه نشان مى دهد اعمال خيرى كه انسان براى درگذشتگان انجام مي دهد به صورت هدايائى به آنها مى رسد، اين مطلب هم دلالت بر وجود عالم برزخ دارد و هم دليل بر ارتباط اموات با اين جهان است. در روايات متعددى آمده كه اگر انسان در ميان مردم، سنّت حسنه اى يا سنّت سيّئه اى بگذارد، آثارش به او مى رسد؛ همچنين مردگان از بركات صدقات جاريه (يعني كارهاى نيكى كه اثر مستمر دارد) نيز بهره مند مي شوند.

سرنوشت روح و جسم پس از مرگ در كلام امام علي(ع)

به فرموده امام علي(علیه السلام) چه سرنوشتی در انتظار جسم و روح انسان پس از مرگ است؟

امام علي(ع) می فرماید: «حشرات موذى [در قبر]، پوست تن او را از هم مى شكافند و سختى هاى گور، بدن او را مى پوساند، گذشت شب و روز، نشانه هاى او را از ميان بر مى دارد؛ بدنها، پس از طراوت، پژمرده و دگرگون مى شوند و استخوان ها بعد از توانايى و قدرت مى پوسند و متلاشى مى شوند؛ و در این حال ارواح در گرو مسئوليّت سنگين اعمال خويش اند و در آنجا به اسرار نهان [قيامت كه در آن شک داشتند] يقين حاصل مى كنند [از همه دردناكتر اينكه] نه بر اعمال صالحشان چيزى افزوده مى شود و نه از اعمال زشتشان مى توانند توبه كنند!».

دو چشم انداز مختلف از «سرنوشت انسان»

نوع نگاه انسان ها به سرنوشت و سرانجام زندگی چه نقشی در کیفیت زندگی آنها دارد؟

آيا لحظه مرگ لحظه وداع با همه چيز است؟ لحظه پايان راه زندگى و لحظه بيگانگى ابدى و جدايى مطلق از اين جهان است؟ يا لحظه تولد ثانوى و بيرون شتافتن از رحم دنيا به جهان وسيع و پهناور ديگر و شكسته شدن يك زندان وحشتناك؟ تصوير لحظه مرگ در قيافه نخست، كافى است كه شربت زندگى را در كام آدمى تلخ و ناگوار سازد و يا او را براى فرار از مرگ به تن دادن در برابر هر شرطى تسليم كند. در حالى كه تصوير آن در چهره دوم، مى‌تواند شربت زندگى را گوارا سازد و به انسان بگويد به خاطر اين زندگى در برابر هر شرطى تسليم نشو، آزادباش و از مرگ افتخارآميز نترس.

پیام مردگان برای زنده ها

امام علی(عليه السلام) در حکمت 130 نهج البلاغه خطاب به مردگان چه می فرمایند؟

امام علی(ع) در بازگشت از صفین، در کنار قبرستانی خطاب به مردگان فرمودند: «اى ساكنان خانه هاى وحشتناك و سرزمين هاى خالى و قبرهاى تاريك! اى خاك نشينان! اى غريبان! اى تنهايان! و اى وحشت زدگان، شما در اين راه پيشگام ما بوديد و ما نيز به دنبال شما خواهيم آمد. اما خانه هايتان را ديگران ساكن شدند، همسرانتان [اگر جوان بودند به نكاح ديگران درآمدند و اموالتان ميان ورثه تقسيم شد. اينها خبرهايى است كه نزد ماست، نزد شما چه خبر؟ آگاه باشيد اگر به آنها اجازه سخن گفتن داده مى شد به شما خبر مى دادند كه بهترين زاد و توشه براى سفر آخرت تقوا و پرهيزكارى است».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثارُ زِينةُ الزُّهْدِ

ايثار، زيور پارسايى است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22