آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آيه 57 سوره «احزاب» آمده: «آنها كه خدا و پيامبرش را آزار دهند خداوند آنان را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور ساخته و برای شان عذاب خوار كننده اى آماده كرده است». باید دانست منظور از ايذاء خدا همان كفر است كه خدا را به خشم مى آورد و علاوه بر این تأكيدى است بر مجازات آزاردهندگان پيامبر(ص) و مؤمنان؛ چرا كه آزار آنها بمنزله آزار خدا است. همچنین نقل شده كه پيامبر(ص) آزار على(ع) را همسنگ آزار خود برشمرد که موجب غضب خداوند می گردد.

در آيه 57 سوره احزاب مى خوانيم: «اِنَّ الَّذينَ يُؤْذُوْنَ اللهَ وَ رَسُوْلَهُ لَعَنَهُمُ اللهُ فى الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ وَ اَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِيناً»؛ (آنها كه خدا و پيامبرش را آزار مى دهند خداوند آنان را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور ساخته و براى آنها عذاب خوار كننده اى آماده كرده است).

بديهى است كسى نمى تواند به ذات پاك خداوند زيان و آزارى برساند. بنابراين منظور از ايذاء خداوند [همانگونه كه مفسّران هم گفته اند] همان كفر و الحاد است كه خداوند را به خشم مى آورد و تأكيدى است بر مجازات كسانى كه پيامبر(صلى الله عليه و آله) و مؤمنان را آزار مى دهند؛ چرا كه آزار آنها بمنزله آزار خدا است.

در روايات متعدّدى كه از طرق اهل سنّت و از طرق اهل بيت(عليهم السلام) رسيده مى خوانيم كه پيامبراكرم(صلى الله عليه و آله) فرمود: «اى على هر كه تو را آزار برساند مرا آزار رسانده است» به اين ترتيب آزار او نیز، همسنگ آزار پيامبر(صلى الله عليه و آله) است.

حاكم حسكانى در شواهد التّنزيل از جابر بن عبدالله نقل مى كند كه مى گويد: از پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) شنيدم كه به على(عليه السلام) مى فرمود: «مَنْ آذاكَ فَقَدْ آذانى»(1)؛ (كسى كه تو را آزار دهد مرا آزار داده است).

در حديث ديگرى از ابن ابى سلمه از أمّ سلمه همسر پيامبر(صلى الله عليه و آله) نقل مى كند كه مى گويد: شنيدم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به على بن ابى طالب(عليه السلام) مى فرمود: «اَنْتَ اَخى وَ حبيبى، من آذاكَ فَقَدْ آذانى»(2)؛ (تو برادر و حبيب منى، هر كس تو را آزار دهد مرا آزار داده است!). سپس مى افزايد: همين معنى از گروه ديگرى مانند عمر و سعد بن ابى وقّاص و ابوهريره و ابن عباس و ابوسعيد خدرى نقل شده است.(3)

همچنین در حديث ديگرى از على بن ابيطالب(عليه السلام) نقل مى كند در حالى كه به موى خود اشاره كرده و آنرا در دست گرفته بود فرمود: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) اين حديث را براى من بيان كرد؛ در حالى كه موى خود را به دست گرفته بود فرمود: «مَنْ آذى شَعرَةً مِنْكَ فَقَدْ آذانى وَ مَنْ آذانى فَقَدْ آذى اللهَ وَ مَنْ آذى اللهَ فَعَلَيْهِ لَعَنَة اللهُ»(4)؛ (كسى كه يك موى تو را آزار برساند مرا آزار رسانده و كسى كه مرا آزار رساند خدا را آزار رسانده و كسى كه خدا را آزار رساند لعنت خدا بر او باد).

احاديثى كه در بالا ذكر شد تنها اشاره به اين مى كند كه آزار على(عليه السلام)، آزار پيامبر(صلى الله عليه و آله) است؛ ولى در آن استناد به آيه فوق نشده در حالى كه در بعضى از روايات، اين استناد با صراحت آمده است.

از جمله حاكم نيشابورى در «مستدرك علی الصّحيحين» در حديثى كه صحيح و معتبر است از ابن عبّاس نقل مى كند: مردى از اهل شام در برابر او سبّ و دشنام به ساحت مقدّس على(عليه السلام) داد، ابن عبّاس گفت: «يا عَدُوَّ اللهِ آذَيْتَ رَسُوْلَ اللهِ(صلى الله عليه و آله) «اِنَّ الَّذينَ يُؤْذُونُ اللهَ وَ رَسُوْلَهُ لَعَنَهُمُ اللهُ فى الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ وَ اَعَدَّلَهُمْ عَذاباً مُهيناً» لَوْ كانَ رَسُوْلُ اللهِ(صلى الله عليه و آله) حَيّاً لآذَيْتَهُ»(5)؛ (اى دشمن خدا! تو با اين سخنت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را آزار رساندى، چنانچه قرآن مى فرمايد: «آنها كه خدا و پيامبرش را آزار مى دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور ساخته و براى آنها عذاب خوار كننده اى آماده كرده است»، اگر پيامبر(صلى الله عليه وآله) زنده بود تو او را آزار داده بودى). اين حديث را ذهبى نيز در «تلخيص المستدرك» نقل كرده و تصريح مى كند كه حديث صحيح است.(6) سيوطى در «الدّر المنثور» نيز روايت ابن عباس و استناد او را به آيه شريفه فوق نقل كرده است.(7)

همچنین در كتاب «مستدرك علی الصّحيحين» از عمرو بن شاس، حديث مفصّلى نقل مى كند كه در ذيل آن آمده است: «عمرو بن شاس مى گويد: من در مسجد پيامبر(صلى الله عليه و آله) از على(عليه السلام) به خاطر رفتارى كه در سفر يمن با من داشت شكايت كردم؛ اين سخن به گوش رسول خدا(صلى الله عليه و آله) رسيد، صبح گاهان كه همراه جمعى از ياران پيامبر(صلى الله عليه و آله) وارد مسجد شدم، حضرت نگاه تندى به من كرد و فرمود: اى عمرو! به خدا سوگند مرا آزار دادى! عرض كردم: اى رسول خدا! پناه به خدا مى برم از اينكه به تو آزار برسانم، فرمود: آرى «مَنْ آذى عَلِيّاً فَقَدْ آذانى»؛ (هر كس به على(عليه السلام) آزار رساند مرا آزار رسانده است)». حاكم نيشابورى پس از ذكر اين حديث، تصريح مى كند كه حديثِ صحيح و معتبرى است.(8)

قابل ملاحظه اينكه: نويسنده «مختصر تاريخ دمشق» حديث بالا را به ضميمه چند حديث ديگر، از جابر و سعد بن ابى وقّاص و عمرو بن شاس در كتاب خود آورده است و همه آنها نشان مى دهد كه آزار رساندن به على(عليه السلام) آزار به پيامبر(صلى الله عليه و آله) است.(9)

اين احاديث متعدد و گسترده كه بسيارى از آنها از احاديثى است كه دانشمندان اهل سنّت تصريح به صحّت سند آن كرده اند به خوبى نشان مى دهد كه على(عليه السلام) همچون جان پيامبر(صلى الله عليه و آله) است؛ عشق به او عشق به پيامبر(صلى الله عليه و آله) و محبّتش، محّبت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ايذاء و آزار او، ايذاء و آزار رسول خدا(صلى الله عليه و آله) است.

آيا با اين حال ترديدى باقى مى ماند در اين كه على(عليه السلام)، برترين فرد امّت بعد از رسول خدا و شايسته ترين فرد امّت براى امامت و ولايت و خلافت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) بوده است؟(10)