خداوند در سوره انفال بر سه نکته تاکید کرده و می فرماید: «براى مقابله با دشمنان هر چه در توان داريد از نيرو و از اسبهاى ورزيده آماده سازيد؛ تا دشمن را بترسانيد». در واقع مسلمانان موظفند براى دفاع از اسلام از تمام قوا استفاده كنند. از سویی آیه بر استفاده از سواره نظام آماده تأكيد مى كند، و در نهایت، هدف از آمادگی را ترسانيدن دشمن بیان کرده؛ يعنى مسلمانان باید از نظر آمادگی و امكانات نظامى در سطحى باشند كه ابهت لشكر اسلام در دل دشمن ايجاد رعب و وحشت كند، به گونه اى كه فكر حمله را از سر بيرون كند.

امام علی(ع) برای ریشه کنی فتنه شامیان در نبرد صفین، به اصحاب خود می فرماید: «دشمنان هرگز از جاى خود بركنده نمى شوند، تا آن كه شمشير زنان سر آنها را شكافته و گروهها پشت سر هم آنان را تيرباران كنند و لشكرهاى سواره نظام آنان را تا شهرهايشان تعقيب كنند». در واقع امام از همراهان خود می خواهد پيروزى بر دشمن را نيمه كاره نگذارند که با عمل به اين دستور فتنه بنى اميه و سايه شوم آنها از سر مسلمانان كوتاه مى گشت. اما سپاهیان سخن امام رانادیده گرفته و طعم تلخ آن را نيز چشيدند.

آوردگاهِ صفّين آينه اى بود كه شخصيت مالك اشتر در آن تجلّى يافت؛ نقش مالک در این نبرد بسیار برجسته و تأثیر گذار بود. مانند؛ برانگیختنِ کوفیان و فرستادن آنان به میدان نبرد، آراستنِ سپاه کوفه، فرماندهی پیش قراولان سپاه، آزاد کردن آب به روی سپاه امام،  فرماندهى سواره نظام سپاه و ... اما بزرگ ترین ویژگى مالک، شناخت ژرف او از امام(عل) و تواضعش در برابر مولاى خویش بود.