امام علی(ع) در این باره می فرمایند: «اكنون كه در متن زندگى هستيد عمل کنید، چرا که نامه هاى عمل گشوده است [و فرصت هرگونه اصلاح امكان پذير است] و بساط توبه گسترده است و فراريان از اطاعت خدا به سوى او فراخوانده مى شوند و به گنهكاران اميد عفو داده مى شود پيش از آنكه عذاب به سراغشان بيايد و مهلت تمام شود و فرشتگان مأمور ثبت اعمال نيك و بد به آسمان صعود كنند [پس سخت بكوشيد و فرصت را غنيمت بشماريد]».

امام علی(ع) درباره از دست دادن فرصت ها با وجود ترس از مرگ می فرماید: «از كسانى مباش كه از مرگ مى ترسند؛ ولى فرصت ها را از دست مى دهند»، در واقع ترس از مرگ گاه به سبب از دست دادن دارایی ها، مقامات و لذات دنيوى است كه شيوه افراد بى ايمان يا ضعيف الايمان است، و گاه به سبب از دست رفتن فرصت ها براى انجام اعمال نيك و اندوختن حسنات است، اما عجيب است كه با آگاهی از مرگ، در انجام اعمال نيك، شتاب نمی کنند.

براى هر كار مقدماتى نياز است كه اگر فراهم نگردد اقدام به آن كار بى نتيجه خواهد بود و اگر فراهم گردد و اقدام نشود و فرصت ها از دست برود باز هم بى نتيجه خواهد بود. به همين دليل «عجله و شتاب» به معنى اقدام كردن به كارها قبل از اين كه زمينه ها و مقدمات لازم آن كار فراهم شود، از صفات رذيله شمرده شده و «صبر» و بردبارى از فضايل اخلاقى بشمار مى آيد.

در روايات بحث هاى فراوانى درباره نكوهش «عجله» و ستايش «تأنى» و خويشتن دارى ديده مى شود، از جمله اين كه: «عجله و شتاب مردم را هلاك كرده و اگر مردم داراى تأنّى و خويشتن دارى بودند، هيچ كس به هلاكت نمى رسيد». «تأنّى و خويشتن دارى از سوى خداست و عجله و شتاب از شيطان است». «از عجله بپرهيز؛ زيرا هرگاه عجله كنى نصيب و بهره خود را از دست خواهى داد». «لغزش هاى انسان با عجله افزايش مى يابد» و ...