این آیه می فرماید: «وَ إِن تَعْفُواْ وَ تَصْفَحُواْ وَ تَغْفِرُواْ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ»؛ (اگر عفو كنيد و چشم بپوشيد و ببخشيد، [خدا شما را مى‏ بخشد] چرا كه خداوند بخشنده و مهربان است). عفو گام نخست و به معنى گذشت و ترك انتقام است، و صفح گام دوم و به معنى ناديده گرفتن و فراموش کردن می باشد، و غفران به معنى پوشانيدن آثار خطا و گناه است، كه مردم هم آن را به فراموشى بسپارند. اين آخرين مرحله و برترين مقامات انسان هاى با ايمان در برابر خطاهاى ديگران می باشد.

برای مقابله با «ناامیدی» و «یأس» از «مغفرت الهی» چندین عامل مؤثّر وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: 1- توجّه به رحمت و مغفرت الهی: این گونه از تأمل و تفکر، جایگاه الطاف پنهان و پیدای ذات مقدس الهی را برای آدمی روشن می کند و شایسته نبودن یأس از درگاهش را برجسته تر می نماید و گشوده بودن در توبه و استغفار را نوید می دهد. 2- به تاخیر نیانداختن توبه و استغفار: لازم است آدمی بعد از معصیت به سرعت از آن توبه کند و با ابراز پشیمانی از آن عمل ناشایست، خواستار رحمت و مغفرت الهی باشد. این توبه باید بازگشتی حقیقی و از اعماق جان آدمی به سوی خداوند باشد نه صرفا لقلقه زبان. 3- جبران مافات بعداز توبه: آدمی باید تا آنجا كه در توان دارد، آثار سوء گناهان گذشته را از درون و برون وجود خويش برچيند و اگر حقوق از دست رفته اى در این میان قابل جبران است، جبران نمايد. 4- مداومت بر توبه و عمل صالح: استقرار در مسیر توبه ملزوماتی دارد که یکی از مهم ترین آنها «مداومت» بر اعمال صالح و خداپسندانه و پرکاری و عمل گرایی مثبت در مسیر سازندگی روح و خدمت به خلق است. 5- الگوگیری از صبر و خستگی ناپذیری انبیاء و اولیاء و مردان الهی: مطالعه و اندیشیدن در زندگی سراسر صبر و توکّل انبیاء و اولیای الهی، تحمّل مسیر بازگشت به آغوش رحمت الهی را بسیار آسان می نماید.

طبق آیات 53-55 سوره زمر خداوند درهاى غفران و رحمت را به روى همه بندگان گشوده است، مشروط بر این که بعد از ارتکاب گناه به خود آیند و توبه کنند و با عمل به دستورات الهی صداقت خود در توبه را نشان دهند. به این ترتیب نه شرک از آن مستثناست و نه غیر آن، و استثناء مشرکان از بخشش در سوره نساء، مربوط به مشرکانى است که در حالت شرک از دنیا بروند، نه آنها که بیدار شوند و راه حق پیش گیرند، چرا که اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان صدر اسلام، چنین بوده اند.

زمانی که طوفان شروع شد و فرزند نوح(ع) گرفتار غرقاب شد، نوح از خداوند درخواست نمود که پسرش را نجات دهد ولی خداوند ایشان را توبیخ کرد که «چرا تقاضایى مى کنى که بر آن آگاهى ندارى؟». در این ماجرا هیچ کارى که مصداق معصیت باشد دیده نمى شود جز یک ترک اولى و آن این که نوح(ع) مى بایست بیشتر درباره فرزند خود تحقیق مى کرد تا از خدا تقاضاى نجات او را نکند، آن هم تقاضایى توأم با اصرار.

 اوّلاً: اگر امید به شفاعت موجب جرأت پیدا کردن گناه کار بر گناه باشد، وعده مغفرت که در آیه 48 سوره نساء- حتى در صورت عدم توبه- آمده، نیز چنین اثری دارد. ثانیاً: وعده شفاعت در صورتی موجب جرأت مى شود که به صورت مطلق و به طور حتمی باشد؛ امّا اگر شفاعت از جهات مختلف مبهم باشد و معلوم نباشد که در حق کدام یک از گناه کاران، و در مورد چه گناهانى، و در چه موقعى، و در کدام یک از منازل آخرت، و با چه شرایطى، واقع مى شود و با همه این ابهام ها وعده قطعى به شفاعت نیز نداده باشند، سبب جرأت بر گناه نیست.