معصومين(ع) در دوران زندگی، کمترين خدمت مردم را با برترين سپاس عملی پاسخ مي دادند، مانند عمل امام حسین(ع) در آزاد کردن کنيزي که به ایشان، شاخه گلی هدیه داد و یا محبت ها و سپاس های فوق العاده پيامبر(ص) به نسبت به «شيماء» خواهر رضاعى شان، و «ثویبه» که مدت کوتاهی دایه ایشان بود. اين موارد جلوه های اندکی از سپاس عملی در زندگی معصومين(ع) است.

سپاس در برابر بخشش و احسان انسان های ديگر، همانند شکر خالق مطلوب است. امام رضا(ع) می فرمايد: «كسى كه از نعمت و بخشش مخلوقين شكرگزارى نكند، شكر خداوند متعال را بجا نياورده است». اين سخن دو تفسير دارد: نخست اين كه ترك سپاسگزارى از انسان های ديگر، دليل بر وجود روح ناسپاسى در شخص است؛ دیگر اینکه تشكّر از مخلوق، در واقع تشكّر از خدا است؛ خداوند در قرآن صريحاً دستور شكرگزارى نسبت به بندگان را صادر كرده و آن را در كنار شكرگزارى از خودش قرار داده است.

انسان علاوه بر شکر نعمت های خداوند، باید در برابر انسان های دیگر، که واسطه نعمت های الهی هستند نیز شکرگزار باشد. پیامبر(ص) در حديثى مى فرمايد: «خداوند در روز قيامت می فرماید به ذاتم سوگند؛ شكر بنده را نمی پذیرم اگر در برابر واسطه در نعمت شكرگزار نباشد». تشکر در برابر نعمت هدایت معصومین(ع)، اساتيد و پدر و مادر، تشکر از برترین واسطه های نعمت ها است. به يقين اين شكرگزارى ها افزون بر اين كه باعث پرورش روح انسان مى شود، نيكوكاران را به كار نيكِ بيشتر تشويق و غير نيكوكاران را در اين زمره وارد مى كند.

منظور از یاد و ذکر خدا این است که انسان همیشه یقین و توجّه داشته باشد که هیچ موجودی در عالم نمی تواند مستقلّ و جدای از خدای متعال منشأ اثر باشد. قرآن کریم با وجودی كه مؤمنان را به ياد خداوند دستور مي دهد و آن را مایه آرامش دل ها می داند اما آن را در ذكر زباني خلاصه نمي كند، بلکه عمل صالح و تقوا نیز نقش بسزایی دارند. این آرامش محصول عبوديّت محض حقّ تعالى است و مانند ساير ملكات روحى با تمرين و گذشت زمان حاصل مى شود.