دو واژه «سميع» و «بصير» از آنجا كه براى قوه شنوائى و بينائى ما وضع شده تداعى كننده گوش و چشم است؛ ولى واضح است اين الفاظ وقتي در مورد خداوند به كار مى روند، از مفاهيم جسمانى و آلات و ادوات، مجرّد مى شوند؛ چرا كه ذات پاك او مافوق جسم و جسمانيّات است؛ زيرا او چنان احاطه ای به اصوات و مناظر دارد و چنان اين امور نزد او حاضرند كه از هرگونه شنوايى و بينائى برتر و بالاتر است.

قرآن کریم در سوره فاطر «خبير» را در كنار «بصير» آورده است؛ «به يقين خداوند نسبت به بندگانش آگاه و بينا است». بعضى از مفسّران گفته اند «خبير» در اينجا اشاره به آگاهى بر امور معنوى و روحانى است و «بصير» آگاهي بر امور جسمانى؛ و به همين دليل خبير مقدّم شده است. اگرچه «خبير» از ماده «خَبَر»، معنى وسيعى داشته و شامل هر نوع آگاهى بر ظواهر و بواطن امور مى شود، ولى چون در برابر «بصير» قرار گرفته به نظر مى رسد اشاره به آگاهى بر بواطن امور است.

مقصود از توصیف خداوند به بینایى و شنوایى این است که تمام دیدنى ها و شنیدنى ها پیش او حاضرند و او با علم نامتناهى خود از آنها آگاه است. حتّى حقیقت بینایى و شنوایى در انسان نیز، همان آگاهى او از دیدنى ها و شنیدنى هاست و تمام فعّالیّت هاى عضوى، مقدّمه دیدن و شنیدن است؛ زیرا انسان یک پدیده مادّى است و نمى تواند بدون ابزار مادّى کارى را انجام دهد ولى خدا بالاتر از مادّه است و در درک خود، نیازى به چیزى ندارد و بدون هیچ مقدّمه اى مى تواند سمیع و بصیر باشد.

شنوائى و بینائى دو گونه است: مادّى و معنوى؛ قرآن در مورد کسانى که چشم و گوش دارند و یا زنده و سالم اند، اما بر اثر ادامه گناه حقایق را درک نمى کنند و قدرت دید معنوى خود را از دست داده اند، مى گوید: آنها کور و کرند و یا اصلاً مرده اند؛ زیرا واکنشى را که باید یک انسان شنوا و بینا یا یک انسان زنده، در برابر حقایق از خود نشان دهد، نمى دهند.

امام در خطبه اول نهج البلاغه، از«فاعل» بودن خداوند سخن به میان می آورد. ولی فاعل بودن خداوند هرگز به معناى انجام حرکت یا استفاده از ابزار و آلات نیست. همچنین حضرت به «بصیر و بینا» بودن خداوند اشاره می نمایدکه به معناى آگاهى از تمام اشیاء است. ضمنا امام(ع) به«وحدانیت و تنهایی» خداوند اشاره کرده و می فرماید: وجود بى نهایت خداوند، نه نیاز به چیزى دارد که از کسى کمک بگیرد و نه از دشمنى هراسان است که از دیگرى در برابر او مدد بجوید، نه شبیه و مانندى که با او انس گیرد.