همه خداپرستان جهان پذيرفته‌اند كه وجود مقدّس خداوند ازليّت و ابديّت دارد؛ چرا كه اگر او ازلى نباشد بايد حادث باشد و اگر حادث باشد نياز به علّت ديگرى دارد، چون محال است چيزى بدون علّت ايجاد شود؛ و هرگاه ازليّت او را پذيرفتيم ابديّت نيز با آن همراه است؛ چرا كه يك وجود ازلى حتماً نامحدود است و چنين وجودى ابدى خواهد بود.

قرآن در ميان مسائل عقيدتى، بعد از توحيد به هيچ مسأله اى به اندازه مسأله «معاد» نپرداخته است؛ چرا كه حدود 1200 آيه اي كه درباره معاد آمده قريب به يك سوّم آيات قرآن را شامل شده است و تقريباً در تمام صفحات قرآن بدون استثنا، ذكرى از معاد به ميان آمده است. در جاى جاى قرآن بعد از موضوع ايمان به خدا، ايمان به جهان ديگر آمده و تقريباً در 30 آيه اين دو موضوع را قرين هم قرار داده است. كوتاه سخن اين كه ايمان به معاد به اضافه ايمان به مبدأ عالم هستى خط فاصل فرهنگ خداپرستان و ماديين محسوب مى شود.

مادّى ها معتقدند انسان اوّلیه در زندگى خود به حوادثى از قبیل: باد، باران، رعد، برق، طوفان، زلزله، آفات و بلاها برخورد کرده و چون از توجیه و تفسیر آن ها به علل طبیعى عاجز بوده، به ناچار براى پیدایش این حوادث به یک نیروى غیبى به نام «خدا» معتقد شده است. هم چنین می گویند، خداپرستان به علل طبیعى معتقد نیستند و به جاى آن به خدا معتقدند! در حالی که خداپرستان، علل طبیعی را قبول دارند و در کتب آسمانى و سخنان پیشوایان دینى، این موضوع (علل طبیعى موجودات) به عنوان یک اصل مسلّم شناخته شده است.

یکی از ایرادهای مادی ها به خداپرستان، مساله ابداع است. آنها مى گویند: به عقیده خداپرستان، عالم حادث است و از نیستى به هستى آمده است،آیا امکان دارد نیستى، منشأ و اصل هستى باشد. در پاسخ باید گفت: اولا این اشکال - خلق هستی و وجود، از نیستی و عدم - به خود مادیون که صورت جهان را حادث می دانند، وارد است. ثانیا: جمله «عالم از عدم به وجود آمده»، به این معنی نیست که عدم، علّت فاعلی وجود است، بلکه مراد آن است که عالم پیش از این وجود نداشت و سپس موجود شد.

اساس اين مكتب اخلاقى، ايمان به خداوندى است كه كمال مطلق و مطلق كمال است و فرمان او بر تمام جهان هستى جارى و سارى است و كمال انسانها در اين است كه پرتوى از صفات جمال و جلال او را در خود منعكس كنند و به ذات پاكش نزديك و نزديكتر شوند.
 

در جوامع مادی مسائل اخلاقى تا آنجا ارزش دارد كه بتواند سود مادّى بيشترى را جلب كند و آنجا كه سود مادّى به خطر افتاد، همه اينها رنگ خود را مى بازند. نكته ديگر اینکه سودجويان مادّى تنها به زمان و مكان خود مى نگرند ولى خداپرستان با اعتقاد به زندگى پس از مرگ، بر اين باورند كه اگر آثار نيكى از خود به يادگار بگذارند بركات معنوى آن به آنها در جهان ديگر مى رسد. آری، ايمان به جهان ديگر سبب كارهاى اخلاقى مهمّى مى شود، در حالى كه اين امور در مكتب سودپرستان مادّى هيچ كدام مفهوم درستى ندارد.

مساله طول عمر امام زمان(عج)، اگر از سوى خدا پرستان جهان مطرح شود، می توان این گونه پاسخ گفت که: 1- خداپرستان براى خدا قدرت بى پایان و براى فرستادگان و مبعوثان او خارق عادات و معجزات فراوان قائلند. پس طول عمر امام زمان(عج) با توجه به قدرت خداوند، کاملا قابل درک است. 2- مسیحیان و مسلمانان، معتقدند که حضرت عیسی(ع) زنده است، پس طول عمر امام زمان(عج) جای تعجّب ندارد. 3- دلیل دیگر، عمر طولانی حضرت آدم(ع) و حضرت خضر(ع) است.

هر انسانی بر مبنی فطرت، خود و جهان هستی را نیازمند خالقی نیرومند و جاودانه می بیند. ندای فطرت، ندایی پاک و سرشار از مهر و محبت است که با استحکام و منطق، فرمان اعتقاد به خدا را صادر می کند. البته شدّت و ضعف تأثیر فطرت، بستگی به شرایط محیط، تربیت و تبلیغات دارد. به عنوان مثال؛ اشخاص در هنگام قدرت هیچ توجهی به خدا ندارند اما در تنگنای شکست و ناتوانی با رغبت به این مبدء مقدس توجه می کنند.

با مطالعه جهان هستى در می یابیم که همه موجودات تحت یک برنامه و نظم اساسى قرار دارند. دانشمندان علوم طبیعى، به عنوان کاشف این اسرار، باید پیش از همه، به آن مبدأ قدرت، ایمان بیاورند، زیرا آنان مطالعه کنندگان و حل کنندگان مجهولات جهان هستى هستند، اما برخی از آنان همانند ساحل نشینانی که آب دریا را نشناخته اند، به خدا ایمان ندارند. در این میان بسیارى از دانشمندان علوم طبیعى، با کمال صراحت، اعتقاد خود را به خدا اعلام نموده اند، همانند: هرشل، دونالد هانرى پورتر، پاسکال و... .

ساده ترین ایراد مادّى ها به خداپرستان این است که چگونه مى توانیم به موجودى که با حواسّ خود درک نکرده ایم، ایمان بیاوریم؛ خدایى که نه جسم دارد، نه مکان، نه زمان، نه رنگ و نه ... . اما امروزه آنان ایراد خود را با عبارات علمى چنین بیان مى کنند: ما به چیزى اعتراف مى کنیم که علم براى ما ثابت کند؛ موجودات ماوراى طبیعت را علم ثابت نکرده و ما چیزى را که علم ثابت نکند قبول نداریم. در حالی که می دانیم ماورای طبیعت را همانگونه که از نامش پیداست، نمی توان با ابزار محدود طبیعی اثبات کرد.