آن چه در قرآن و روايات اسلامی در مورد ضرورت وجود «حجت الهي» در هر عصر و زمان آمده با دليل عقلى نيز ثابت مي‌شود؛ زيرا بر طبق «برهان لطف» كسى كه انسان را براى سعادت و تكامل آفريده و تكاليفى بر دوش او گذاشته، لازم است مقدمات هدايت و وسائل كافى براى رسيدن به آن هدف را در اختيار او بگذارد و اگر چنين نكند نقض غرض كرده است و خداوند حكيم چنين كارى نمى كند.
امام حسن(ع) هنگام صلح با معاویه از او پیمان گرفت حکومت اموی سبّ امام علی(ص) را ترک کند، متعرض شیعیان نشود و حق هر کس را به وی بدهد و معاویه نیز تمام این شروط را پذیرفت ولی پس از امضای صلح نامه، خطبه ای میان مردم خواند و اعلام کرد که همه آن شروط پذیرفته شده را، زیر پا گذاشته و نقض نموده است.
ابن ابى العوجاء، و ابوشاكر ديصانى، و عبدالملك بصرى، و ابن مقفع از ملحدان و افراد بى ايمان كنار خانه كعبه جمع شده و اعمال حاجيان را مسخره کرده و بر قرآن طعنه مى زدند. ابن ابى العوجاء گفت: بياييد هر كدام از ما يك چهارم قرآن را نقض كنيم و ميعاد ما سال آينده در همين جا خواهد بود در حالى كه تمام قرآن را نقض كرده ايم... آنها بر اين مسأله توافق و پراكنده شدند. سال آينده، همان روز در كنار خانه كعبه اجتماع كردند، امّا هرکدام از ناتوانی خود در نقض قرآن و حیرت خود در فصاحت و بلاغت و مضامین عالی قرآن گفتند.
پس از انعقاد پیمان صلح، طرفین همراه قواى خود وارد کوفه شدند و در مسجد بزرگ این شهر گرد آمدند. معاویه علت جنگ خود را حکومت بر عراق عنوان کرد و در همانجا اعلام کرد به عهدنامه هیچ پایبندی ای ندارد. او دوستداران امیرالمومنین(ع) را سخت تحت فشار و تعقیب قرار داد.
قالَ الرّضا عليه السّلام :
يا دِعْبِلُ! اُحِبُّ اَنْ تُنْشِدَنى شِعْراً فَاِنَّ هذِهِ الا يّامَ اَيّامُ حُزْنٍ کانتْ عَلَينا اَهْلِ الْبَيْتِ عليهم السّلام .
اى دعبل ! دوست دارم که برايم شعرى بسرايى و بخوانى ، چرا که اين روزها (ايام عاشورا) روز اندوه و غمى است که بر ما خاندان رفته است .
جامع احاديث الشيعه ، ج 12، ص 567