«صبر» به معناي كنترل نفس در تنگناها و استقامت آن در انواع شدائد و مشكلات و عدم تشويش در سختيها و مصيبتها است. در روايتى آمده که پيامبر(ص) از جبرئيل پرسيدند: «صبر چيست؟ جبرئيل گفت: صبر اين است كه شكيبائى و استقامت ورزى در ناراحتى، چنانكه پايدارى مي ورزى در شادمانى و در بيمارى، چنانكه در سلامتى، پس نبايد شكايت كند صابر از كيفيت حال خود نزد خلق بواسطه مصيبت و بلاهائى كه به او رسيده است».
خداوند در سوره های جاثیه و ص و قلم، به این مطلب اشاره فرموده که کافران و مجرمان با مؤمنان در زندگی و مرگ یکسان نیستند. مؤمنان در پرتو ایمان و عمل صالح، از آرامش خاصى برخوردارند، به طورى که سخت ترین حوادث زندگى تأثیرى در روح آنها نمى گذارد، در حالى که افراد بى ایمان و آلوده، دائماً در اضطراب اند، اگر در نعمت اند، بیم زوال آن پیوسته آنها را رنج مى دهد، اگر در مصیبت و ناراحتى اند، قدرت مقابله با آن را ندارند. خلاصه، این دو گروه در تمام شئون زندگى و مرگ و عالم برزخ و قیامت تفاوت دارند.
قال الرّضا عليه السّلام :
مَنْ کانَ يَوْمُ عاشورا يَوْمَ مُصيبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکائِهِ جَعَلَ اللّهُ عَزّوَجَلّ يَوْمَ القيامَةِ يَوْمَ فَرَحِهِ وَ سُرُورِهِ
هر کس که عاشورا، روز مصيبت و اندوه و گريه اش باشد، خداوند روز قيامت را براى او روز شادى و سرور قرار مى دهد.
بحارالانوار، ج 44، ص 284