در مبانی اسلامی هر یک از کارکنان دولتی باید امانتدار و توانمند باشند و مدير و فرمانده به حكم اين كه از رده هاى بالاى كاركنان هستند، بايد هر دو را در حدّ عالى دارا باشند. بدون شك «قوّت» در اينجا تنها به معنى نيروى جسمانى نيست؛ بلكه، هر گونه توانائى در مديريّت را به تناسب نوع كار، شامل مى شود. «امانت» نيز منحصر به امين بودن در حفظ اموال نيست؛ هر پست و مقامى نيز مصداقى از مفهوم وسيع «امانت» است، و اسرار هر تشكيلات نيز امانت آن تشكيلات است كه بايد در حفظ آن كوشيد.

«ايمان به هدف» براى يك مدير در هر تشكيلات، نخستين و مهمترين شرط موفّقيّت است، و اصولاً عشق به كار و تلاش توأم با دلسوزى، بدون چنين ايمانى صورت نخواهد گرفت. البتّه در نظامهاى مكتبى، ايمان به هدف مساوى است با ايمان به مكتب که بهترین نمونه آن را قرآن درباره پيامبر(ص) مى گويد: «پيامبر به آنچه از سوى خدا نازل شده ايمان آورده است». این ایمان موجب شده بود که ایشان برای پیاده کردن آیین اسلام تلاش وصف ناپذیری داشته باشد و بنابه فرموده قرآن، گاه از عدم ایمان مردم مى خواست قالب تهی کند.

اگر مسأله حسّاس و پیچیده ای پیش بیاید كه آثار مهمی دارد، و یا اگر مدير و فرمانده در زمینه موضوع پیش آمده، تخصّص نداشته باشد، مشاوره با افراد خبره و متعهد امری «الزامى» است. حتی گاه لازم است يك مدير یا فرمانده براى اداره امور، چند شورای مشورتى داشته باشد، و عدم توجّه به تصمیمات اين شوراها گاه خسارت بار بوده و حتی خيانت محسوب مى شود. امام علی(ع) می فرمایند: «نافرمانى از دستور نصيحت كننده مهربان، دانا و با تجربه، باعث حسرت و پشیمانی مى شود».

ممكن نيست انسان در زندگى هرگز با ناكامى رو به رو نشود؛ چرا كه در طبيعت اين زندگى، خواه ناخواه ناكامى وجود دارد. مهم اين است كه او چگونه مى تواند از ناكاميها عاملى براى پيروزيهاى آينده بسازد؛ ضعفها را بشناسد، كمبودها را حس كند و مواضع غلط را اصلاح نمايد. این نیز درست است كه شكستها گاهى گران تمام مى شود؛ ولى اگر از آن وسيله اى براى تجديد نظر عميق در برنامه ها و كشف «مناطق آسيب پذير» ساخته شود، نه تنها بهائى كه براى آن صرف شده زياد نيست؛ بلكه گاه سود حاصل از آن به مراتب بيش از زيانش خواهد بود.

هر مديری به طور كلی بايد اطلاعات دقيق و صريحى از سازمان و همكاران تحت امرش داشته باشد، و از تمام رويدادهایی كه در داخل و خارج آن تشكيلات واقع مى شود، و به نحوى با آن ارتباط دارد، آن هم با آمار و ارقام دقيق مطلع باشد. مدیر برای اینکار نیازمند يك كادر اطلاعاتى هوشيار و منطبق بر ملاكهاى صحيح اخلاقى و انسانى است، تا این اطلاعات را برایش تهیه کنند. در تاريخ پيامبر(ص) و امام علی(ع) نمونه هایی ثبت شده که بیانگر اهتمام ایشان به استفاده از مأموران امين اطّلاعاتى برای کشف یا خنثی سازی توطئه دشمنان است.

مدير براى وصول به اهدافش بايد همراهان همفكر، جدّى، صالح و امين داشته باشد که می تواند آنها به طور مستقيم يا غير مستقيم جذب کند و نباید دنبال افراد «بله قربان گو» باشد؛ چرا كه اين گونه همكاران نالايق، علاوه بر اين كه آفت خطرناكى براى روند هر اداره و تشكيلاتى هستند، و مديران خود را در حالت غفلت و بى خبرى محض نگاه مى دارند، رابطه آنها را از واقعيّتهاى عينى قطع مى كنند و گاهی «كاه» را «كوه» و «كوه» را «كاه» جلوه مى دهند. لذا مدیران باید سعه صدر جهت نقد شدن را داشته باشد و از متملقین دوری نماید.

بطور كلّى مى توان گفت وظايف عمده و اصلى يك مدير عبارت است از: تصميم گيرى، برنامه ريزى، سازماندهى، هماهنگى و كنترل، ايجاد انگيزه و ابتكار، چاره جوئى و پيشگيرى، بررسى و ارزيابى عوامل پيروزى و ناكامى، جمع آورى اطّلاعات و آمار لازم، جذب نيروهاى صالح، و تشويق و توبيخ، از مهم ترین وظایف مدیر می باشد.،.