منظور از «ذکر قلبی موثر»
منظور از «ذکر قلبی موثر» چیست؟
منظور از ذكر قلبيِ مؤثر، همان ذكر تصديقي و ايماني است كه باطل را از بین می برد؛ اما ذكر خطوري و تصوري با اشتغال به باطل و ابتلاي به خطا نيز سازگار است. پس آنچه مؤثر است، ايمان است نه علم.
منظور از ذكر قلبيِ مؤثر، همان ذكر تصديقي و ايماني است كه باطل را از بین می برد؛ اما ذكر خطوري و تصوري با اشتغال به باطل و ابتلاي به خطا نيز سازگار است. پس آنچه مؤثر است، ايمان است نه علم.
علمای اخلاق براى «ذكر» سه مرحله برشمرده اند که شامل این موارد است: 1- «ذکر زبانی»؛ یعنی زبانش دائماً مشغول اذكار شرعى باشد، تا غفلت را از خود دور كند. 2- «ذکر قلبی»؛ یعنی دلش به ياد الطاف و نعمت و نقمت خدا باشد و مواظب باشد تا دلش نلغزد. 3- «ذکر عملی»؛ یعنی عملش براى خدا باشد طوری که هر كس ببيند متذكر خدا گردد.
قال علي (عليه السلام):
جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ عَلامَةً لِتَوَاضُعِهِمْ لِعَظَمَتِهِ وَاِذعانَهُمْ لِعِزَّتِهِ
خداوند حجّ را نشانه قرار داد تا بندگان در برابر عظمت او فروتنى نموده، به عزّت و بزرگوارى پروردگار اعتراف کنند
نهج البلاغه، خ1