پاسخ اجمالی:
منابع معتبر پنهان ماندن مرقد مطهر امام علی(ع) در مقطعی از تاریخ را بنابر وصیت خود حضرت و به جهت مصون ماندن از هتاکی های وحشیانه عمال و مزدوران بنی امیه می دانند. قداست منحصر به فرد مرقد امام علی(ع) و مقام با شرافت و عوامل دیگر ایجاب می نمود تا حرمت این مزار حفظ شود. پنهان نگاه داشتن مرقد مطهر حضرت می تواند به دلیل عدم شناسایی و حفظ جان شیعیان زائر حضرت نیز باشد. در زمان امام صادق(ع) که تعرض به شیعیان کمتر بود مکان فعلی توسط ایشان معرفی گردید.
پاسخ تفصیلی:
طبق نقل منابع تاریخی، قبر مطهر حضرت علی(علیه السلام) دهه ها بعداز دفن ایشان در آن مضجع شریف برای همگان آشکار شده و بدین ترتیب سال ها از انظار عمومی پنهان بوده است. در مورد علت پنهان ماندن این قبر در صدر اسلام چندین وجه ذکر شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
وصیت امیرالمؤمنین علی(ع)
مهمترین دلیل پنهان ماندن قبر امام علی(علیه السلام) وصیت خود ایشان می باشد. ایشان که داناترین و حکیم ترین انسان بعد از پیامبر(صلی الله علیه و آله) بودند بنابر دلائلی دفن شبانه و پنهان ماندن قبر خود را بر دفن شدن در روز و آشکار بودن قبر خود ترجیح دادند. شیخ مفید در کتاب «الارشاد» می گوید: قبر آن حضرت بنا به وصیتی که نموده بود، مخفی ماند تا سقوط دولت بنی امیه که دشمنی و کینه ورزی شدیدی نسبت به آن حضرت داشتند و چون قدرت به دست بنی عباس افتاد، در زمان امامت امام صادق(علیه السلام) توسط آن حضرت قبر مطهر جد بزرگوارش آشکار شد.(1)
شیخ ابوعلی طبرسی نیز در کتاب «اعلام الوری بأعلام الهدی» علت مخفی ماندن قبر امام علی(علیه السلام) را چنین بیان نموده است: مکان قبر آن حضرت بنا بر وصیتی که به امام حسن و امام حسین(علیهما السلام) نموده بود مخفی ماند، زیرا بنی امیه از هیچ عمل زشتی ابا نمی کردند و هیچ احترامی را نگه نمی داشتند و چون قدرت به دست بنی عباس افتاد، در زمان امامت امام صادق(علیه السلام) توسط آن حضرت قبر مطهر جد بزرگوارش آشکار شد.(2)
احتمال اهانت بنی امیه و مزدورانشان
مهمترین علت دفن شبانه امام علی(علیه السلام) و پنهان نگه داشتن قبر ایشان توسط فرزندان شان، نگرانی از احتمال جسارت وحشیانه و هتاکانه بنی امیه به مضجع مطهر بوده است. معاویه علنا به امام علی(ع) توهین می کرد و علیه حضرت تبلیغات منفی داشت. «معاويه» حتی رواياتى در نكوهش مقام امام امير مؤمنان(ع) جعل می کرد و اين كار را آن قدر ادامه داد كه كودكان شام با آن خو گرفتند و بزرگ شدند و بزرگسالان به پيرى رسيدند. هنگامى كه پايه هاى بغض و عداوت اهل بيت(ع) در قلوب ناپاكان محكم شد سنّت زشت لعن و سبّ مولا على(ع) را به دنبال نماز جمعه و جماعت و بر منابر، در همه جا و حتى در محل نزول وحى يعنى مدينه رواج داد.(3)
در چنین شرایطی هرگز صلاح نبود قبر امام علی(علیه السلام) آشکار باشد. توّحش غاصبان پلید و ملعون بنی امیه چنان لجام گسیخته بود که علاوه بر پنهان نگاه داشتن مرقد مطهر حضرت، فرزندان امام علی(ع) به ناچار و برای اطمینان بیشتر، در همان شب دفن پیکر پدرشان، صبح هنگام، تابوتی از خانه امیرالمؤمنین بیرون آوردند و به مصلای پشت کوفه بردند و امام حسن(ع) جلو رفته و بر آن نماز خواند و آنگاه، تابوت را پشت شتری گذاشتند و به همراه فردی به سوی مدینه روانه کردند.(4)
دفن غريبانه و مخفيانه اين حاكم بزرگ اسلامى و الهى و پنهان ماندن قبر آن حضرت در سالهاى طولانى نه تنها مانع هتک حرمت به جنازه و قبر امام علی(ع) شد بلکه حكايت از عمق جنايات معاويه و بنى اميّه و غربت اسلام راستين و اهل بيت پيامبر(ع) نیز داشت.(5)
قداست منحصر به فرد مدفن امام علی(ع)
قداست منحصر به فرد مرقد مطهر امام علی(علیه السلام) نیز ایجاب می نمود تا با جدیت حرمت مزارش حفظ شود. چنانکه روایت شده: پس از شهادت امام علی(ع) براساس وصیتش، فرزندان ارجمند ایشان به پا خاستند تا شبانه آن پیکر مطهر را غسل دهند و کفن کنند و به خاک بسپارند. پس از انجام غسل و کفن به دستور امام حسن(علیه السلام) جز فرزندان امیرالمؤمنین و شماری از یاران خاص آن حضرت، همه برگشتند. تابوت حضرت بر دوش جبرئیل و میکائیل و حسن و حسین(علیهما السلام) از کوفه دور شد و به سوی نجف رهسپار گردید. در نقطه ای از آن سرزمین، جلو تابوت به زمین فرود آمد و فرزندان حضرت علی(ع) نیز عقب آن را بر زمین نهادند و امام حسن(ع) همان گونه که پدر سفارش فرموده بود، بر آن پیکر پاک نماز خواند؛ پس از نماز، تابوت را کنار زدند و با جا‌به جا کردن خاک، آرامگاهی ساخته و آماده یافتند، که سنگ نوشته ای نشان می داد که آن قبر را حضرت نوح(علیه السلام) هفتصد سال قبل از طوفان برای بنده برگزیده و شایسته خدا، علی(ع) آماده ساخته است. هنگامی که بر آن شدند تا آن پیکر مقدس را به درون قبر برند، ندای منادی را از آسمان شنیدند که می گفت: خدا شما را صبر نيكو كرامت فرمايد در مصيبت سيّد و بزرگ شما و حجّت خداوند عالميان بر خلايق.(6)
پر واضح است مرقدی که دارای چنین قداست الهی است باید با تدابیری از گزند وحشی گری های پلیدان اموی در امان باشد.
ضرورت حفظ جان شیعیان
از حکمت های دیگر وصیت امام علی(علیه السلام) در پنهان نگاه داشتن مرقد مطهرشان می توان به حفظ جان شیعیان شان اشاره نمود، زیرا به دلیل ارادت شدید دوستان و شیعیان حضرت، در صورت آشکار بودن مرقد مطهر حضرت، آنان برای زیارت به بارگاه ملکوتی آن امام مشرّف شده، مورد شناسایی دشمنان قرار می گرفتند و جان شان به خطر می افتاد. براین اساس مخفی بودن مرقد مبارک در دوران بنی امیّه و اوائل دوران بنی عباس می تواند عامل حفظ جان بسیاری از شیعیان بوده باشد.
صحّت انتساب مرقد فعلی به امام علی(ع)
از آنجا که عده ای از مخالفان جوّ روانی علیه شیعه به راه انداختند و با شبهاتی در صدد انکار دفن امام علی(علیه السلام) در مکان فعلی بر آمدند، دانشمندان شیعه با تألیف کتاب هایی در این زمینه به این شبهات پاسخ گفته اند.(7)
در حقیقت معرفی شدن مکان فعلی به عنوان قبر امام علی(علیه السلام) توسط اهل بیت(علیهم السلام) صورت گرفته و مورد اجماع شیعه است. در زمان امام صادق(علیه السلام) که تعرض به شیعیان کمتر بود مکان فعلی توسط ایشان معرفی گردید. لذا پنهان بودن قبر امام علی(ع) در مقطعی از تاریخ نمی تواند شائبه ای از عدم انتساب مکان فعلی در نجف اشرف را به آن حضرت ایجاب نماید؛ زیرا اخباری که از اهل بیت(ع) درباره محل دفن حضرت در مکان فعلی یعنی نجف اشرف رسیده به حد تواتر است و به این جهت مورد اجماع علمای شیعه و بسیاری از عامه قرار گرفته است.(8)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.