در قرآن مجيد در آيات متعدّدى درباره گناه شراب خوارى و زشتى آن بحث شده ولى سخنى از حدّ شرب خمر نشده است؛ لکن در احاديث آمده است كه حدّ شرب خمر هشتاد تازيانه است. علت تازيانه زدن هم در حديث امام صادق(ع) آمده كه: «هنگامى كه كسى شراب مى نوشد، مست مى شود و در آن حال غالباً سخن هاى ناروا مى گويد و از جمله نسبت هاى زشت ناموسى به اشخاص مى دهد، و از اين رو شبيه حدّ قذف بر او جارى مى شود».

پيامبر(ص) براي رفع مشكل آب مدينه كه طبيعت سردي داشت و با مزاج مهاجرين سازگار نبود، دستور داد كه در ظرفهاى آب مقدار كمى خرما بريزند، به گونه اى كه رنگ و طعم آب عوض نشود و بعضى اسم اين آب را «نبيذ» گذاشتند. كم كم منافقین، سوءاستفاده كرده، خرماى بيشترى درون ظرفهاى آب ريختند، كه با گذشت زمان، آبها تبديل به شراب مست كننده خفيفى مى شد و بدين وسيله در لباس «نبيذ» شرابخوارى مى كردند.

روايات بسیارى در مذمت شراب و احكام آن وارد شده، همانند این روایت كه پیامبر(ص) می فرماید: «خداوند طوایفی را در رابطه با شراب لعنت كرده است؛ نخستین ملعون، خود شراب است، سپس كسى كه درخت انگور يا خرما را برای تهيه شراب غرس کرده و كسى كه آب انگور را براى ساختن شراب مى فشارد، سپس شرابخوار و کسی که شراب را در جام ریخته، فروشنده و خریدار آن، و كسى كه از درآمد حاصل از فروش شراب استفاده مى كند». سپس می فرماید: «راننده ای که شراب را حمل کرده و کسی که در انبار از آنها نگهداری می کند نیز ملعون هستند».

یکی از دلایل حرمت «شراب» در اسلام، از بین رفتن عقل انسان است. آمار نشان می دهد كه شرابخواران تدريجاً ديوانه شده و سر از تيمارستان درمى آورند. در واقع شراب مهمترين گوهر وجودی انسان را زايل كرده، و وى را در رديف حيوانات قرار مى دهد. در واقع با تعطيلى عقل، مشكلات شرابخوار تمام نمى شود، بلكه ابتداى بدبختى و سيه روزى اوست، و در آن حال ممكن است دست به هر جنايتى بزند. از این رو اسلام با اطلاع از همه مفاسد و عواقب آن، و براى جلوگيرى از ابتلاى بشر به اين نوشيدنى خطرناك، حكم تحريم شراب را صادر كرد.

خداوند در قرآن حرمت شراب، قمار و بت پرستى را در كنار هم قرار داده، که وجه اشتراک آنها، كم عقلى يا بى عقلى است. آیا شخصى كه پول خود را صرف نوشیدنی می کند و با خوردن آن، عقل خود را از دست می دهد، و یا كسی كه شبانه با ثروتی كلان به قمارخانه رفته، و صبح در حالى كه تمام زندگيش را باخته از قمارخانه خارج می شود، و یا بت پرستى که با دست خود بُتى بتراشد و در برابر آن سجده كند، و حتى فرزند خود را در مقابل آن قربانى نمايد، کمترین بهره ای از عقل دارد؟

امروزه پزشكان معتقدند نوشیدن شراب باعث انواع بيماري های قلبی، عروقی شده و یکی از عوامل سکته های قلبی، مغزی و سرطان است. شرب خمر علاوه بر ضررهاى جسمی برای انسان و جامعه، بلایی بزرگ در مسیر معنويت بشر نيز می باشد؛ چرا که انسان را از خداوند دور نموده، و به انواع مفاسد و جنایات رهنمون می سازد.

برخی می گویند شراب منافعی هم دارد؛ با نوشیدن مقدار کمی از آن، هم به منافع آن می رسیم، هم از ضررهایش در امان هستیم. در پاسخ می گوییم: این مقدار کم، معیاری ندارد و هر کسی با توجّه به شرایطش مقدار را تعیین می کند، که نتیجه آن قبح زدایی از شرابخواری است. در واقع برداشتن حرمت از مقدار کم شراب، به افراد ضعيف الايمان چراغ سبز می دهد که حريم اين قانون الهى را بشکنند، که نتیجه این سهل گیری سست شدن قانون الهی و همه گیر شدن پدیده زشت می خوارگی خواهد بود.

چگونه حرمت شراب در آيين مسيحيت نسخ شده درحالی که در رساله پولس با صراحت از آن نهى شده و منشأ فساد شمرده شده، و از پاره‌اى از سخنان مسيح كه در اناجيل نقل شده برمى‌آيد كه او هيچ گونه تغييرى در شريعت موسى نداد بلكه آن را تكميل و ترويج كرد. ضمن اين كه نسخ در مورد اين گونه احكام (مثل مشروبات الكلى) كه هم عقل گواه بر زيان هاى جسمى و روحى و اخلاقى و اجتماعى آن است و هم در شرايع گذشته با تعبيراتى كه گذشتِ زمان در آن اثرى ندارد تحريم شده، به كلّى بى معناست.

اعراب جاهلى به خاطر آنكه سخت آلوده شراب بودند، حكم تحريم شراب در چهار مرحله داده شد. قرآن در ابتدا می فرماید: «از ميوه هاى درختان خرما و انگور، مسكرات و روزى پاكيزه مى گيريد». در مرحله دوم می فرماید: «در حال مستى به نماز نزديك نشويد». در مرحله سوم، شراب را گناهی بزرگ دانسته، هر چند منافعی دارد، اما زيانش بيش از سود آن است. در مرحله چهارم است كه شراب را از عمل شيطان دانسته است و اين، حکم حرمت است.

قرآن حکم تحریم شراب را با تاکیدات بسیاری بیان کرده و می فرماید: «شراب از عمل شيطان است، از آن دورى كنيد تا رستگار شويد». نخست خطاب به مؤمنين شراب را گناهی روشن دانسته و با لفظ رجس و پليد آن را توصيف می کند و آن را از كارهاى شيطان معرفى مى كند، که نشانگر زشتى اين عمل پليد است. سپس دستور صريح بر ترك شرب خمر داده، و رستگارى را در سايه ترك شرب خمر مى داند؛ چراكه شيطان با شرب خمر قصد دارد بين شما دشمني ايجاد كند و شما را از ياد خدا باز دارد.