اسماعیلیه معتقدند که زمین هرگز خالى از حجّت که مظهر تمام ربوبیت است نمى شود و حجت خدا بر دو گونه است:  ناطق و صامت، و اساس حجت، روى عدد هفت مى چرخد و محمدبن اسماعیل را وصی هفتمین محمد(ص) می دانند. اسماعیلیه معتقدند که علاوه بر حجت خدا، پیوسته در روى زمین دوازده نفر نقیب که حواریین و خواص حجت اند وجود دارد.

امامت در اسماعیلیه به پنج درجه تقسیم شده است: 1- امام مقیم: امام مقیم مربى ناطق دور بعد است و عهده دار تربیت وى تا رسیدن به مقام ناطقیّت است. 2- امام اساس: جانشین هر پیامبر اولوالعزم به عنوان «اساس» آن دوره شناخته مى شود که از آن به وصى یا صامت نیز تعبیر شده است. 3- امام متم: هفتمین امام در هر دوره را امام متم گویند. او تمام کمالات و خصوصیات شش امام قبلى را دارا است. 4- امام مستقر: امامى که امامت در فرزندان او ادامه یابد و حامل نورالهى باشد. 5- امام مستودع: امامى که امامت در نسل او ادامه نیابد.

ابوالخطاب یکى از مطرح ترین غُلات زمان امام صادق(ع) است که که تأثیر عمیقى بر اسماعیلیه نخستین داشته است. وى نزد اسماعیلیه جایگاه ویژه اى دارد و حتى کتابى به نام «امّ الکتاب» به ابوالخطاب منسوب است. این کتاب یکى از کتب سرّى نزاریان آسیاى میانه است که توسط ایوانف کشف و چاپ شد. در این کتاب آمده است که چون ابوالخطاب اسرار هویدا مى کرد مورد لعن امام صادق(ع) قرار گرفته و به دستور ائمه سوزانده شد.

در تفکر اسماعیلى شش پیامبر اولوالعزم با کتاب و شریعت خاص آمده اند، که به آنان نطقاء(جمع ناطق) گویند. ششمین آنها پیامبر اسلام است. هر دوره هزار سال طول کشیده و از زمان رحلت پیامبر سابق تا ظهور پیامبر لاحق، جانشینان آنها به عنوان پیامبران صامت در پى شرح و رمزگشایى از باطن آن دین بوده اند. 

نزد اسماعیلیه، رسالت جوهرى است حقیقى که در ذات رسول نهفته شده است. وحى مستقیماً به صورت خطوراتى در عقل و نفس رسول نقش بسته و این رسول است که آنان را در قالب الفاظِ مناسب ریخته و به مردم زمان خود بیان مى کند؛ بنابراین وحى عین الفاظ القاء شده به پیامبر نیست، بلکه همان معانى باطنى است که در نفس آن منقّش مى گردد.