صحیح بخارى

معرفی کتاب «صحیح بخاری»

«صحیح بخارى» یکى از «صحاح ستّه» است که از منابع معتبر و مهم اهل سنت در عقاید، احکام، تفسیر و تاریخ صدر اسلام به شمار مى رود. این کتاب توسط محمد بن اسماعیل بخارى (194-256 ق) نگاشته شده و نویسنده سعى کرده که معتبرترین احادیث نبوى به نظر خودش را در آن گردآورى نماید. نام اصلى آن «الصحیح الجامع» مى باشد که به نویسنده او یعنى «بخارى» نسبت داده شده و به «صحیح بخارى» معروف شده است. بخارى این کتاب را بر اساس کتاب استاد خودش «على بن مدینى» که «العلل» نام داشت نوشته است. نقل است که او با پرداختن مبلغى به فرزند «مدینى» که کودکى بیش نبوده او را تطمیع کرد تا بدون اجازه پدرش، مخفیانه کتاب پدر را به بخارى بدهد؛ بخارى چندین دینار براى نسخه بردارى آن هزینه کرد و آن را از طریق همان کودک به جاى خود باز گردانید و سپس متوارى شده و به خراسان رفت و در آنجا به نوشتن کتاب جامع خود بر اساس احادیث و مطالب استادش پرداخت. استاد نیز پس از اطلاع یافتن بر ماجرا به شدت بیمار شد و از دنیا رفت. او در این کتاب بسیارى از روایات ضعیف و حتى بدون سند را در باب عقاید مهم اسلام مثل توحید، نبوت، معاد، و امامت و حتى در فروع دین(فقه) نوشته که توسط برخى از دانشمندان اهل سنت نیز مورد نقد و ابطال قرار گرفته است. در این کتاب عقاید و احکام شرعى عجیب و غریبى وجود دارد که بر اساس گفتار صریح قرآن و احادیث صحیح پیامبر اکرم(ص) باطل و کفر به شمار مى رود.

معرفی بخارى

بخاری که بود؟

محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بن مغیره ابوعبدالله الجعفى البخارى (194-256 ق) از معروف ترین و مهم ترین شخصیت هاى اهل سنت است که یکى از منابع ششگانه معتبر حدیثى آنان، یعنى «الصحیح الجامع» یا «صحیح بخارى» را تالیف نموده است.  او در بخارا تولد و رشد یافت و براى کسب دانش و تکمیل اطلاعات علمى به نقاط مختلف جهان اسلام مسافرت کرد. او از لحاظ اعتقادى از کرابیسى و عبدالله بن سعید بن کلاب پیروى مى کرد که در واقع مى توان گفت گرایش اشعرى داشت؛ زیرا ابن کلاب سر منشاء اندیشه هاى ابوالحسن اشعرى بود. این در حالى است که بزرگان اهل سنت مثل ذهبى، و ابن حجر عسقلانى آن دو نفر را شخصى ملعون دانسته و مورد طعن و کنایه قرار داده اند. او با توجه به تبعیت از سیاست‌های متوکّل عباسى، به مخالفت با معتزله، جهمیّه، اهل راى (قیاس و اجتهاد) از حنفیه، و شیعیان برخاست. اما على رغم مخالفتش با جهمیه، در مسئله مهم اعتقادى مثل خلق قرآن، سخن کرابیسى را پذیرفت که مطابق نظرات جهمیه و مخالف نظرات اهل سنت بود.

صحیح بخارى مهمترین منبع دینی اهل سنت بعد کتاب خدا به شمار می آید. بخارى مهم ترین کتاب خود و اهل سنت را بر پایه مطالب و نوشته هاى «على بن مدینى» نوشته است؛ به طورى که با تطمیع فرزند کوچک مدینى به صورت مخفیانه نوشته هاى او را به دست آورده و نسخه بردارى کرد و سپس به خراسان برگشته و کتاب خود را بر اساس آن نسخه تنظیم کرد. مدینى هم با اطلاع یافتن از این ماجرا دچار بیمارى (سکته) شد و درگذشت. بر خلاف اهمیت والاى «بخارى» و کتاب صحیح بخارى، منتقدان زیادى از میان اهل سنت به بررسى منتقدانه آثار او پرداخته اند. به طورى که عبدالرحمن بن ابى حاتم رازى (240-327 ق) کتابى با عنوان «بیان خطا ابى عبدالله محمد بن اسماعیل البخارى فى تاریخه» نگاشته است، ذهبى نیز بخارى را به عنوان متوهّم درباره رجال شام معرفى کرده، دار قطنى کتاب «الالزامات و التتبع» را در ردّ نظرات وى نوشته است، و خطیب بغدادى کتاب «موضح الاوهام» را تالیف نموده است، حتى عده اى او را به تدلیس در سند و متن حدیث متهم ساخته اند. بعضی از مهم ترین منتقدان بخارى عبارتند از: ابن ابى حاتم رازى، دار قطنى، حاکم نیشابورى، خطیب بغدادى، دمیاطى، ابو الرشید، ابن حجر عسقلانى، زین الدین عراقى و ابو زرعه عراقى.

 

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام علىٌّ(عليه السلام)

لاتَکْمُلُ المَکَارِمُ إلاّ بالعَفافِ و الإيثار

مکارم اخلاق به کمال نرسد مگر با پاکدامنى و ايثار

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 24