يكى از پيامدهاى شوم «تكبّر»، محروم شدن از علم و دانش است؛ زيرا اشخاص متكبّر به آسانى حاضر نمى‏ شوند حتی بهترين علوم و دانشها و حكمت‏ها را از افراد هم‏رديف و يا زيردست خود بپذيرند. در واقع آنها علوم و دانش هایی را قبول دارند که از فکر خودشان بجوشد و صفت کبر، اجازه چنین چیزی را به آن ها نمی دهد.

«تكبّر» اسباب زيادى دارد. تكبر به اين خاطر است كه انسان در خود كمالى تصوّر مي كند و بر اثر حبّ ذات، بيش از حدّ آن را بزرگ مي نمايد و ديگران را در برابر خود كوچك مي شمارد. بعضى از بزرگان علم اخلاق مانند مرحوم فيض كاشانى در «المحجّة البيضاء» اسباب كبر را در هفت چيز خلاصه كرده‏ اند. اسباب دينى، «علم» و «عمل» است و اسباب دنيوى عبارتند از «نسب»، «زيبايى»، «قوّت»، «مال» و «فزونى ياران و ياوران».

فخر رازى هنگامى كه به تفسير اين آيه مى رسد، اقوالى از مفسّران در مورد تطبيق اين آيه نقل مى كند و در پايان بحث مى گويد: «... اين آيه درباره على(ع) نازل شد ...» سپس به دو دليل براى تقويت اين قول استدلال مى كند. همچنین «ثعلبى» در تفسيرش در ذيل آيه فوق مى گويد: «اِنَّها نَزَلَتْ فى على(ع)».

علامت انسان خاشع چهار چيز است: 1ـ در پنهان و آشكار مراقبت مى كند كه عملى برخلاف رضاى خداوند انجام ندهد. 2ـ هميشه در حال انجام کار نیک است. 3ـ درباره روز قيامت تفكر می کند. 4ـ با خداوند متعال مناجات می کند.

روايات نزدیکترین حالت بنده به خداوند را حال «سجده» دانسته اند. رسول خدا(ص) در پاسخ به درخواست مردي براي دعاي بهشتي شدنش فرمود: «من دعا مي‏ كنم ليكن تو مرا با سجده ‏هاي زياد و طولاني كمك كن تا دعاي من مستجاب شود». امام صادق(ع) نيز توصيه كردند كه «هنگام سجده زود سر از خاك بر نداريد» البته باید نمازهاي عمومي را به طور معمول خواند امّا در حالات خاصه بهتر است زود سر از سجده بر نداريم؛ چون دشمن درونی یا همان نفس اماره انسان را آرام نمي گذارد و تا آخرين لحظه مي‏ كوشد انسان را فريب دهد.

اگر کسی معرفت درست نسبت به خلقت شب و روز و عظمت جهان اعم از زمین و آسمان و ستارگان و صفات و افعال خدا داشته باشد طبق سخن امام حسین(ع) اقرار به فقر و جهل و ضعف خويشتن می کند و متواضع می شود در نتیجه علم و معرفت پیدا کرده و از تکبر دست بر می دارد.

قرآن منظره حق و باطل را در مثالی پر معنا و با عباراتی موزون به زیبایی به آب و کف روی آب تشبیه می کند. در این مثال حقایق مهمی نهفته است که عبارتند از: 1- گاهی باید برای شناخت حق از باطل، به سراغ نشانه ها رفت زیرا باطل تنها در یک لباس ظاهر نمی گردد. 2- باطل همواره به دنبال بازار آشفته می گردد تا بالا نشین و چشم پرکن بماند اما حق در این مبارزه همیشگی متواضع، خاموش و سودمند است.

خداوند «حق» و «باطل» را به «آب مفید» و «کف آب» تشبیه می کند و می فرماید: «امّا کف ها به بیرون پرتاب مى شوند و امّا آبى که براى مردم مفید و سودمند است در زمین مى ماند». «باطل» بسان کف هاى بیهوده و پر صدا و میان تهى به کنارى می رود . امّا حقّ چون آب خاموش و مفید اگر روى زمین هم نماند در اعماق زمین نفوذ مى کند و چیزى نمى گذرد که سر از زمین بر مى دارد و تشنه کامان را سیراب مى کند و به همه چیز سر و سامان مى دهد. حق نیز اگرچه پنهان بماند، روزی آشکار خواهد شد و اثر خویش را نشان خواهد داد.

بزرگان از صحابه و تابعین همگى بر عظمت و بزرگوارى و علم امام باقر(ع) اجماع و اتفاق نموده اند که از آن جمله مى توان به افراد زیر اشاره کرد: جابر بن عبداللّه، امام صادق(ع)، محمّد بن منکدر، عبدالله بن عطاء، حسن بصرى و ثورى و دیگران.

او از فرزندان شجاع على(ع) است. که در جنگ جمل پرچم دار سپاه بود. وی نسبت به فرزندان حضرت فاطمه(س) بسیار متواضع بود. در واقعه کربلا امام حسین(ع) او را وصى خود در مدینه قرارداد و وصیتنامه خود را به او سپرد. وی هرگز ادّعاى امامت نکرد بلکه دیگران چنین نسبت هایى به او داده اند. او در سال 81 هجرى در سنّ 65 سالگى دار فانى را وداع گفت.