«تشابه اصلى» آن است كه به گونه طبيعى، و به جهت كوتاهى لفظ و بلنداى معنی به وجود آمده؛ زیرا الفاظ و كلمات موضوعه در لغت عرب، بيشتر براى افاده معانى كوتاه و سطحى ساخته شده، و گنجايش و كشش معانى گسترده و عميق را ندارد؛ اما «تشابه عرضى» در آياتی به وجود آمد كه در آغاز اسلام متشابه نبوده؛ اما پس از ظهور مباحث جَدَلى و كلامى و ... كه از يونان به اين ديار راه پيدا كرده بود، بر چهره بسيارى از آيات هاله اى از غبار ابهام نمودار گشت، و آياتى كه تا ديروز از محكمات بود امروز در زمره متشابهات درآمد.

حقیقت «توكّل» سپردن كارها به خدا و اعتماد قلبی بر لطف اوست. از تعبيراتي كه روايات درباره «توکّل» به كار برده اند استفاده می شود که روح توکّل يعنى بريدن از مخلوق و پيوستن به خالق و آن كس كه داراى اين روحيّه نباشد به حقيقت توكّل نايل نشده است. در واقع توكّل مفهوم بسيار ظريف و دقيقى دارد كه در عين توجّه به عالم اسباب انسان را از غرق شدن در آن و دل بستن به غير خدا و آلودگى به شرك باز مى‏ دارد.

بر اساس اکتشافات دانشمندان، طبیعت مظهر مشیّت و اراده خداوند است. طبیعت، با نظمی حیرت آور، نقشه حساب شده و هدفى مشخّص، به وظایف سنگین خود ادامه مى دهد. این ها همه گواه وجود آفریدگاری بزرگ است. طبیعت فاقد شعور و اراده، هرگز نمی تواند از طریق تصادف، اطاق گِلى بسازد، تا چه رسد به این که نطفه ای را آن قدر پرورش دهد تا به انسان متفکری تبدیل شود. از این رو چنین جهانى نمى تواند معلول مادّه بى روح و طبیعت بى شعور باشد، پس این طبیعت، فعل خداست و از او جدا نیست.

آيه 30 سوره «محمد(ص)» درباره منافقان و نشانه هاى آنها است. ابوسعيد خدرى در تفسير آيه مى گويد: «منافقان را از طريق عداوت با على(ع) مى توان شناخت!». طبرى از ابوذر نقل مى كند: «در زمان پيامبر(ص) منافقان را تنها به سه چيز مى شناختيم: تكذيب خدا و پيامبر(ص)، تخلف از نماز [جماعت] و عداوت نسبت به على(ع)».