«استعمار» در لغت به معنی آباد کردن است؛ اما در عمل، ویرانگری است و پدیده نوظهوری نیست که مخصوص به عصر و یا قرن ما باشد. «استعمار» یک جریان انحرافی در زندگی اجتماعی است؛ زیرا اصل عدالت را حذف کرده و برتری جویی و سلطه گری را جایگزین آن کرده است. با این حال اندیشمندانِ استعماری آن را جزئی از مسئله انتخاب اصلح دانسته و می گویند: روح تسخیر با سرشت انسانها آمیخته شده همان گونه که انسان برای تکامل خود و حتی زنده ماندن به تسخیر نیروهای گوناگون طبیعت می پردازد، طبیعی است که در مورد همنوعان خود نیز این روش را به کار گیرد.

حکم اولیّه در اسلام این است که «به بردگی گرفتن انسان آزاد حرام است». در روايتى از حضرت رسول(ص) آمده است: «شَرُّ النَّاسِ مَنْ باعَ النَّاس‏»؛ طبق اين حديث بدترين معاملات معامله انسان است. تدوین احکام برده داری فقط برای خدمت به برده های آن زمان و فراهم شدن زمینه آزادی آنها بود. لغو  پدیده گسترده ‏برده داری به یکباره مقدور و مصلحت نبود. اسلام برای لغو برده داری، «راه های برده گیری را محدود کرد»، «آزادسازی بردگان را کفاره گناهان قرار داد»، «ثواب بسیار زیادی برای آزادی برده قرار داد» و «قرادادهایی (مكاتبه) برای آزادی بردگان بین مالکان و برده ها ایجاد نمود». اسلام تنها در يك مورد و بنا به اقتضای شرایط آن روز اجازه برده گرفتن اسرای جنگی را داده است، که آن نيز جنبه الزامى نداشته است؛ در آن روز زندانى نبود كه بتوان اسيران جنگى را تا روشن شدن وضعشان در زندان نگهداشت، و مصلحت امنیتی نیز نبود همه اسیران را آزاد کنند، لذا راهى جز تقسيم كردن آنها در ميان خانواده ها و نگهدارى به صورت برده وجود نداشت.