خداوند وجودى است از هر نظر بى نهايت و مسلّماً چنين وجودى دوگانگى در آن راه ندارد. اگر دو نفر هر كدام داراى باغى باشند يقيناً هريك از اين دو باغ محدود است. حال اگر فرض كنيم باغ نفر اول آنقدر گسترش پيدا كند كه تمامى روى زمين را بگيرد؛ مسلّماً جايى براى باغ دوّم باقى نمى ماند؛ پس هرجا سخن از نامحدود است سخن از وحدت خواهد بود. از این رو منظور از برهان صرف الوجود، همين است كه خداوند هستى مطلق است، و از هر نظر بى قيد و بى شرط و نامحدود، و مسلّماً دومى براى او فرض نمى شود.

اگر براى جهان دو مبدأ فرض كنيم؛ يا از جميع جهات يكسان اند كه در اين صورت يكى مى شوند، يا از تمام جهات مختلف و متباين اند كه در اين صورت خلقت و تدبير آنها در دو نقطه مقابل قرار خواهد گرفت و اگر در پاره اى از جهات شبيه، و در پاره اى از جهات متفاوت باشند همان تفاوت و امتياز در فعل آنها اثر مى گذارد؛ چرا كه فعل بازتاب وجود فاعل و سايه هستى او است.

اگر براى این جهان، خدایان متعدد فرض کنیم، این چندگانگى بر مخلوقات و نظام حاکم بر جهان اثر مى گذارد و نتیجه آن عدم وحدت نظام آفرینش خواهد بود. از این گذشته، هر موجودى خواهان تکامل است، مگر آن وجودى که از هر نظر کامل بوده، که تکامل در او مفهوم ندارد، و اگر براى خدایان قلمروهاى جداگانه فرض کنیم، هیچ کدام داراى کمال مطلق نیستند، و طبیعى است که هر کدام در صدد تکامل خویش باشد و بخواهد عالم هستى را دربست در قلمرو خود قرار دهد، که لازمه آن برترى طلبى هر یک بر دیگری و ازهم پاشیدن نظام هستى است.

در استدلال های عقلى بر توحید صفات نكاتی وجود دارد: 1. نخست اين كه خداوند وجودى است بى نهايت از هر جهت؛ و به همين دليل هيچ صفت كمالى بيرون از ذات او وجود ندارد و هر چه هست در ذات او جمع است. 2. ديگر اين كه اگر قائل به اضافه صفات بر ذات او باشيم، و يا صفات او مانند علم و قدرت را از هم جدا بدانيم؛ نتيجه آن تركيب است. - تركيبى از جوهر و عرض، بلكه عوارض متعدّده - در حالى كه هيچ گونه تركيب خارجى و عقلى در ذات پاك او راه ندارد.