فطرت گاهی به معناى عقل فطرى است كه بدون نياز به استاد با يك استدلال روشن به مقصود مى رسد؛ همان گونه كه انسان وقتى حكم مى كند كل بزرگتر از جزء است با يك استدلال روشن عقلى به آن رسيده. گاهی هم به معنی وجدان است و انسان حقايقّى را بدون هيچ گونه نياز به استدلال ـ نه استدلال پيچيده و نه استدلال روشن ـ  درمى يابد، و به وضوح به آن مى رسد. مثلا هنگامى كه يك شاخه گل جالب و خوشبو را مى بيند اعتراف به زيبايى آن مى كند. درك فطرى درباره خداشناسى نيز از همين قبيل است.

پيشرفت سريع و خارق العاده يك آيين و ايجاد تحوّل عظيم و گسترده، مى تواند قرينه اى براى اصالت و حقانيت آن باشد. زيرا چنين تأثيرى هنگامى ممكن است كه پايه هاى آن مكتب روى فطريات و واقعيات زندگى و منطبق بر قوانين آفرينش باشد. پيشرفت سريع اسلام به عنوان دینی برآمده از سرزمینی عقب افتاده و نیمه وحشی، و رشد چشمگیر مسلمانان در علم و معماری و فرهنگ در کمتر از دو قرن، تبدیل به معمایی برای مستشرقین و مورخین شده است. معمایی که پاسخی جز صادق بودن حضرت رسول(ص) در ادعای نبوت و ارتباطش با وحی ندارد.