امام علي(ع) درباره عامل هلاکت اقوام پیشین می فرماید: «آنها كه پيش از شما بودند تنها به جهت آرزوهاى طولانى و پنهان بودن و فراموش كردن سرآمد زندگيشان، گمراه و هلاك شدند، و اين طول امل و غفلت و بى خبرى از پايان زندگى، همچنان ادامه يافت تا مرگشان فرا رسيد. به هنگام مرگ عذرها پذيرفته نمى شود و درهاى توبه بسته مى شود». بنابراين سرچشمه هلاکت انسان، حُبّ دنيا، طول امل و فراموشى مرگ است.

امام علی(ع) با اشاره به نزدیک بودن مرگ به اصحاب خود می فرماید: «به خدا سوگند پايان كار جز مرگ نيست، مرگى كه مناديش همه را به سرعت پيش مى برد». در واقع فرشته مرگ در کمین نشسته و در انتظار فرمان خداست. سپس مى فرمايد: «انبوه زندگان تو را فريب ندهند، با اين كه به چشم ديدى، افرادی بر اثر آرزوهاى طولانى و دور شمردن اجل، خود را در امان دانستند، ديدى چه سان مرگ آنان را از وطنشان بيرون راند». اما انسان هنگامى بیدار مى شود كه سيلى اجل بر صورت او نواخته شده، و پرونده اعمالش بسته شده است.

امام علی(ع) سه راه براي نفوذ شيطان به درون انسان معرفی مي كند؛ يكي اينكه انسان را گرفتار آرزوهاى طولانى مى كند و با مشتى خيالات مربوط به آينده او را سرگرم مى سازد و تمام وقت و فكرش را به خود جذب مى كند و به اين طريق، راه خودسازى را به رويش مى بندد. دوم اينكه گناهان را در نظرش زيبا جلوه مى دهد. سوم اينكه گناهان بزرگ را در نظرش ساده و سبك جلوه مى دهد و به بهانه عناوينى چون غفّاريت خداوند و معصوم نبودن انسانها و باز بودن راه توبه و ... او را به بدترين گناهان آلوده مى سازد.