آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«حرص» صفتى است نفسانى كه انسان را به اندوختن بيش از احتياج خود وا مى دارد و یکی از اقسام حبّ دنيا و از صفات مُهلكه و از اخلاق گمراه كننده است. «حريص» به كسى مى ماند كه مبتلا به بيمارى استسقاء شده است؛ هرچه آب مى آشامد تشنگى او فرو نمى نشيند.

راغب اصفهانی به عنوان یکی از مهم ترین لغت شناسان در کتاب «مفردات القرآن» حرص را به معناى شدّت تمايل به یک چیز مى داند و مى گويد که اين واژه در اصل به معناى فشردن لباس به هنگام شستشو به وسيله كوبيدن چوب مخصوصى بر آن است.[1]

علماى اخلاق، حرص را از رذايل اخلاقى و متعلّق به «قوّه شهويّه» مى دانند و در تعريف آن چنين مى گويند: «حرص صفتى است نفسانى كه انسان را به اندوختن بيش از احتياج خود وا مى دارد و یکی از اقسام حبّ دنيا و از صفات مُهلكه و از اخلاق گمراه كننده است». حرص همچون بيابانى است كه كرانه هاى آن ناپيداست و هر قدر حريص در آن پيش مى رود به انتهای آن آن نمى رسد.

«حريص» به كسى مى ماند كه مبتلا به بيمارى استسقاء شده است؛ هرچه آب مى آشامد تشنگى او فرو نمى نشيند. «حريص» هيچ دليل منطقى را نمى پذيرد؛ مثلًا اگر به او گفته شود كه هشتاد سال عمر كرده اى و چيزى از عمر تو باقى نمانده، اين همه تلاش و وَلَع براى جمع آورى مال به خاطر چيست؟! در عين اينكه پاسخى براى اين سؤال ندارد، باز هم دست از كار خود نمى كشد؛ بلكه به عكس، گاهى انسان با افزايش سن و سال و نزديك شدن به آخر خط، حريص تر مى شود. در حديث معروفى از پيامبر اكرم صلّی الله علیه و آله آمده است: «يَشِيبُ اِبْنُ آدَمَ وَ يَشِبُّ فِيهِ خَصْلَتَانِ: اَلْحِرْصُ وَ طُولُ اَلْأَمَلِ؛[2] انسان پير مى شود، امّا دو صفت در او جوان مى گردد: حرص و آرزوهاى طولانى».[3]

منبع: اخلاق در قرآن