اصل وجود خداوند، از آثار و نشانه های موجود در جهان هستی به یقین قابل درک است؛ همین قدر که بدانیم هست و علم، قدرت و تمام صفات کمال را داراست.

امّا حقیقت ذات و اوصاف الهی قابل درک نیست؛ با پیمانه کوچک عقل بشری نمی توان اقیانوس بی نهایت ذات باری تعالی را سنجید.

ایشان در توصيف پيامبر(ص) مى فرمايد: «پيامبرى كه خاتم پيامبران پيشين بود. درهاى بسته را گشود، حقّ را با حقّ آشكار ساخت و غوغاى باطل را دفع و حملات گمراهى ها را درهم شكست. به فرمان خدا قيام نمود و در طريق رضايش گام برداشت و ترديدي به خود راه نداد و عزمش سست نشد. وحى خدا را با آگاهى گرفت و در انجام فرمان پيش رفت. دل هاي فرو رفته در فتنه ها و گناهان را هدايت و احكام اسلام را برپا ساخت. او امينِ معتمد، گنجينه دارِ مخزن علوم خدا، شاهد روز قيامت، برانگيخته براى بيان حقايق و رسول او به سوى خلايق است».

در آيه 179 سوره اعراف، سه وصف دوزخيان آمده است. اول: خرد و انديشه خدا دادي را در راه سعادت ابدي بکار نمي بندند. دوم: با داشتن چشم بينا، غافل از نگرش توحيدي هستند. سوم: با داشتن گوش سالم چون کران خود را از شنيدن حرف حق محروم مى سازند. آنها با دست خود غفلت و بي خبري خريده و امتياز فکر بيدار، چشم بينا و گوش شنوا را بکار نگرفته اند، لذا در زمره حيوانات در آمده اند.

در آيات 25 و 26 سوره ق، شش وصف دوزخيان آمده، که پنج وصف از آنها علت و معلول يکديگرند، و ششمي ريشه همه آنهاست.«اصرار در کفر» منتهى به «عناد» مى شود، شخص معاند اصرار بر «منع خيرات» دارد و طبعاً «متجاوز» به حقوق ديگران و حدود الهى است و افراد متجاوز اصرار دارند با القاء شک و ترديد از ديگران«سلب ایمان» کنند. با کمی دقت روشن مى شود که «شرک» به خدا عامل همه اين بدبختى هاست.

سوره حشر با تسبیح خداوند شروع شده است. پس از تسبیح و تنزیه، به ماجراى درگیرى مسلمان با یهود پیمان شکن مدینه، و همکاری منافقان مدینه با آن ها اشاره شده است. بخشی دیگر از این سوره، مشتمل بر یک سلسله اندرزها و نصایح کلى نسبت به عموم مسلمانان است. در ادامه توصیف بلیغى از قرآن مجید و بیان تأثیر آن شده و در آخرین بخش، قسمت مهمى از اوصاف جمال و جلال خدا و اسماء حسناى او آمده است.

القاب و اوصاف معصومين(ع) حكمتي غير از آن معاني ظاهري دارد. ما موظفيم اين كلمات را بر زبان جاري كنيم اما بايد به دنبال اين باشيم كه باطن اين كلمات و حكمت اين عبارات و الفاظ را نیز بدانیم. مثلا امام صادق(ع) در جواب این سؤال كه چرا رسول خدا را ابوالقاسم مي‏ گويند؟ فرمود: چون علي(ع) قسيم الجنّة و النّار است، قاسم است؛ و چون از همان دوران كودكي در دامان پيامبر(ص) بود و از همان طفوليت رسول خدا معلم او بود و از آنجا كه هر شاگردي فرزند استاد است و استاد حق پدري بر او دارد، از اين رو پيامبر(ص) را «ابوالقاسم» مي‏ نامند.

خداوند در بیان اوصاف قیامت می فرماید: «آنها را از روز نزدیک بترسان! در آن روز، از شدت هول و ترس، دلها به گلوگاه مى رسد!». بر اساس این آیه هنگامى که انسان در تنگناهاى سخت قرار مى گیرد، احساس مى کند قلبش مى خواهد از حنجره اش بیرون آید. سپس می فرماید: «براى ستمکاران دوستى وجود ندارد و نه شفاعت کننده اى، و خداوند به حق داورى مى کند». در واقع قیامت، روز داورى خداوند است، و خداوند به حق داورى مى کند، زیرا داورى به ظلم، جهل و ناآگاهى ناشى مى شود، و خداوند بر همه چیز، حتى اسرار ضمائر اِحاطه دارد.

آیه «لَیسَ کَمثلِهِ شىءٌ»، در واقع پایه اصلى شناخت تمام صفات خداوند است نفی تشبیه و پاک شمردن خدا از نقایص ممکنات، اصل و اساس شناخت تمام صفات پروردگار است. زیرا خداوند موجودی است نامحدود و بی پایان، لذا بسیاری از مفاهیمی که درباره غیر خدا ثابت است مثل دوری و نزدیکی، آسانی و سختی و... درباره پروردگار بی معناست. به این دلیل است که می گویند: شناخت اصل وجود خدا آسان است اما شناخت صفاتش مشکل.

خداوند در قرآن به پنج صفت مهم حضرت ابراهیم (ع) تصریح کرده است: امت بودن(به معنی مبالغه در شخصیت والا یا به معنی مقتدای مردم و...)، بنده مطیع خدا بودن، گام برداشتن در خط مستقیمِ حق، از مشرکان نبودن و شاکر نعمت های خدا بودن. نتیجه این صفات این شد که خدا او را برای نبوت برگزید و به راه راست هدایت کرد و در دنیا به او حسنه داد و در آخرت از صالحان بود و مکتبش را هم برای همه امتها خصوصا اسلام الهام بخش گردانید.

در آیه «یرفع الله... درجات»، اگر رفیع به معنای بالابرنده باشد، یعنی خداوند درجات بندگان صالح را بالا می برد. و اگر رفیع به معنای مرتفع باشد در این صورت اشاره به اوصاف بلند و عالی خدا مثل علم و قدرت و... دارد. با توجه به اینکه رفیع به هر دو معنی آمده و استعمال لفظ در بیش از یک معنی جایز است جمع میان هر دو تفسیر بی مانع است.