در آغاز سوره فجر، سوگندهایی آمده و مقدمه اى است براى تهدید جباران به عذاب الهى؛ سپس به بعضى از اقوام طغیانگر مانند قوم «عاد»، «ثمود» و «فرعون» و انتقام شدید خداوند از آنان اشاره شده؛ در ادامه اشاره مختصرى به آزمایش انسان دارد، و کوتاهى او را در اعمال خیر به باد انتقاد مى گیرد؛ و در پایان، مسأله «معاد» مطرح شده است.
سوره نازعات پس از قسم هاى مؤکدى درباره معاد به قسمتى از مناظر هول انگیز روز قیامت اشاره مى نماید. سپس به داستان موسى(ع) و سرنوشت فرعون طغیانگر می پردازد. در ادامه بعد از بیان نمونه هائى از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین، به شرح قسمتى دیگر از حوادث وحشتناک قیامت و سرنوشت طغیانگران و پاداش نیکوکاران مى پردازد. در پایان بر این حقیقت تأکید مى کند که: «هیچ کس از تاریخ آن روز با خبر نیست».
دقت در آیات قرآن نشان مى دهد میان نحوه مجازات ها و گناهان اقوام تناسب وجود دارد؛ مثلا فرعون، تکیه گاه قدرتش را رود عظیم نیل قرار داده بود، و نابودى او هم به وسیله همان شد! نمرود، متکى به لشکر عظیمش بود، ولی از لشکر کوچکى از حشرات شکست خورد! قوم نوح نیز، جمعیت کشاورز و دامدارى بودند، و چنین جمعیتى همه چیز خود را از دانه هاى حیات بخش باران مى داند، اما سرانجام همین باران آنها را از بین برد.
آیه 102 سوره بقره، به این تهمت یهود پاسخ مى گوید و می فرماید: سلیمان هرگز به سحر توسل نجست و این برخی انسان های طغیانگر بودند که از اوراق جادوگری و تعلیماتی که هاروت و ماروت، دو فرشته خدا، در زمینه ابطال سحر به مردم داده بودند، سوء استفاده می کردند.
بدترین اثر گناه و ثمره انجام مداوم گناه، تاریک ساختن قلب و از میان بردن نور علم و حس تشخیص است تا جایی که قرآن می فرماید: «این گونه خداوند بر قلب هر متکبر طغیانگرى مهر مى نهد».
قال الباقر عليه السّلام :
ما مِنْ رَجُلٍ ذکَرَنا اَوْ ذُکِرْنا عِنْدَهُ يَخْرُجُ مِنْ عَيْنَيْهِ ماءٌ ولَوْ مِثْلَ جَناحِ الْبَعوضَةِ اِلاّ بَنَى اللّهُ لَهُ بَيْتاً فى الْجَنَّةِ وَ جَعَلَ ذلِکَ الدَّمْعَ حِجاباً بَيْنَهُ وَ بَيْنَ النّارِ.
الغدير، ج 2، ص 202