پديده «وحى» هم همانند «اِلهام»، به تابناك شدن درون در مواقع خاص اطلاق مى شود؛ با اين تفاوت كه منشأ «الهام» بر الهام گيرنده پوشيده است، ولى منشأ «وحى» بر گيرنده وحى كه پيامبرانند روشن مى باشد. به همين علت، پيامبران هرگز در گرفتن پيام آسمانى دچار حيرت و اشتباه نمى شوند، زيرا آگاهى حضورى كاملى بر منشأ «وحى» و كيفيت انجام آن دارند.
واژه «وحى» در «قرآن» به چهار معنا آمده است: 1. اشاره پنهانی: كه همان معناى لغوى است. 2. هدایت غریزی: يعنى رهنمودهاى طبيعى كه در نهاد تمام موجودات به وديعت نهاده شده است. 3. اِلهام (سروش غيبى): گاه انسان پيامى را دريافت مى دارد كه منشأ آن را نمى داند، به ويژه در حالت اضطرار كه گمان مى برد راه به جايى ندارد ناگهان درخششى در دل او پديد مى آيد كه راه را بر او روشن مى سازد و او را از آن تنگنا بيرون مى آورد. اين پيام هاى راه گشا، همان سروش غيبى است كه از پشت پرده ظاهر شده و به مدد انسان مى آيد. از اين سروش غيبى در قرآن با نام «وحى» تعبير شده است. 4. وحى رسالى: وحى بدين معنا شاخصه نبوّت است.
«یقین» نقطه مقابل «شک» است، و به معنى وضوح و ثبوت چیزى آمده است، و طبق آنچه از اخبار و روایات استفاده مى شود، به مرحله عالى ایمان، «یقین» گفته مى شود؛ و طبق آیه 95 سوره واقعه دارای سه مرحله است: علم الیقین؛ عین الیقین؛ و حقّ الیقین. مرحله اول جنبه عمومى دارد، مرحله دوم، براى پرهیزگاران است و مرحله سوم، مخصوص خاصان و مقربان.
حضرت سيدالشهدا(ع) فرمود: «إنّى أُحبّ الصلاة»؛ (نماز محبوب من است) نفرمود من نماز می خوانم؛ يعني، آن باطن و حقيقت نماز محبوب من است و آنرا مشاهده و لمس می کنم. برای درک بهتر این مطلب می توان به سخن خداوند در سوره «تکاثر» مراجعه کرد که فرمود: «اگر علم اليقين داشته باشيد آتش قيامت را مي بينيد» معلوم مي شود هر چیزی باطنی دارد؛ باطن نماز و روزه، بهشت است، رضایت خداوند است و ... این حالت (علم الیقین) نیز دور از دسترس نیست، چراکه در مورد برخی اصحاب معصومین(ع) نقل شده که به این مقام رسیده اند.
«علم اليقين» علمي است كه با استدلال و برهان به وجود چيزي پيدا شود همان طور كه با ديدن دود از دور به وجود آتش يقين پيدا مي كنيم. در مورد دین هم علم به برنامه هایي است كه پيامبران آورده اند که دلالت دارد از جانب حق اند و موجب یقین به وجود آخرت و قيامت می باشد.
امام علي(ع) در این باره می فرماید: «آنها به كسانى مى مانند كه بهشت را با چشم خود ديده و در آن متنعّم اند، و همچون كسانى اند كه آتش دوزخ را مشاهده كرده و در آن معذّب اند». ايمان و يقين مراحلى دارد؛ مرحله اول «علم اليقين» است كه برخاسته از ادله عقلى است و جنبه عمومي دارد و شامل همه مؤمنان راستين مي شود. مرحله دوم، مرحله شهود و «عين اليقين» است كه خدا را با چشم دل، مي توان ديد. اين مقام ويژه پرهيزكاران مخلِص است. مرحله سوم «حقّ اليقين» است و مخصوص خاصّان مانند معصومان(ع) است، كه هر چه مى بينند خداست و غير او از نظرشان محو مى شود.
اکثر دانشمندان اسلامى معتقدند: بهشت و جهنم هم اکنون وجود خارجى دارند و ظواهر آیات قرآن نیز این نظر را تأیید مى کند، به عنوان نمونه، در آیات بسیاری، در رتبطه با بهشت و جهنم، از تعبیر به «أُعِدَّتْ»؛ (مهیا شده) استفاده می شود، و یا در آیات مربوط به معراج مى خوانیم: «بار دیگر پیامبر جبرئیل را نزد «سدرة المنتهى» در آنجا که بهشت جاویدان قرار داشت مشاهده کرد». هم چنین در سوره تکاثر می فرماید: «اگر علم الیقین داشتید * دوزخ را مشاهده مى کردید». ظاهر این آیات نشانه وجود بهشت و جهنم است.
الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)
إيّاکَ أَنْ تُخْدَعَ عَن دارِ الْقَرارِ
مبادا از سراى باقى غافل مانى
ميزان الحکمه، جلد 1، ص 54